Брусницата е бобеста овошка која спаѓа во родот на боровинки наречен Vaccinium. Растението на кое расте е зимзелена грмушка што вегетира во предели со поголема влажност и умерена клима. Потекнува од Северна Америка, но денес се одгледува ширум светот на местата со умерено континентална клима. Постојат повеќе видови брсуница, но најпознатата за нас е онаа ситната црвена која е и најкомерцијализирана – Vaccinium macrocarpon.
Луѓето ја користеле брусницата уште од далечното минато како храна, за различни корисни ефекти во традиционалната медицина, но и како обојувач.
Оваа супер-храна од нутритивен аспект има специфично пријатен горко-киселкаст вкус. Се користи на најразлични начини, а најдобро е да се консумира свежа или сушена, иако дел од своите корисни компоненти брусницата задржува и по нејзиното процесирање – џемови, сокови, мармалади, пити и најразлични слатки.
Во продолжение, 8 научно потврдени факти зошто брусницата е супер-храна и треба многу почесто да ја внесуваме.
1) Богат нутритивен извор
Како што веќе споменавме, брусницата може да се смета за супер-храна. Токму нејзината хранлива и антиоксидативна вредност го овозможува тоа. Генерално, таа е составена од вода (90%) и јаглехидрати (голем дел растителни влакна- целулоза, хемицелулоза и пектин), но и низа на микронутриенти (витамини, минерали и останати фитохемикалии).
Во 100g свежа брусница има околу 50kcal, додека во сувите поради поголемата концентрираност, односно помалку вода – 90kcal- нешто помалку растителни влакна и витамини и значително повеќе шеќери и минерали.
Брусницата е особено богат извор на витаминот Ц (свежата),потоа на манган, витамин Е, витамин К, бакар, калиум, пантотенска киселина, витамин Б1, Б2, Б3 Б6, а содржи и одредени количини железо, магнезиум, цинк, фосфор, витамин А итн.
2) Еден од најмоќните антиоксидативни извори помеѓу сите овошја
Антиоксидантите се одбранбениот механизам на телото од слободните радикали – штетни компоненти кои постојано се продуцираат како метаболитички отпад во телото и оксидативно ги оштетуваат неговите различни клетки и ткива. Организмот има механизми самиот да продуцира одреден процент на потребни антиоксиданти, но сепак зависи и од внесените.
Постојаните оксидативни оштетувања, водат до процеси на хронична инфламација или воспаление, кое пак на подолг рок е една од главните причини за развој на хроничните заболувања.
Овие бобести овошки се можеби најбогатиот антиоксидативен извор на природата, особено на флавоноидните полифеноли.
Повеќето од овие компоненти се концентрирани во кожичката на плодовите и најдобро се внесуваат преку свежите плодови. Најзначајни антиоксидативни компоненти на брусницата се:
▫ Кверцетин – најзастапениот полифенолен антиоксидант во брусниците.
▫ Мирицетин – можеби најзначајниот антиоксидант со низа здравствени бенефити.
▫ Пеонидин – заедно со цијанидинот, одговорен пигмент за специфичното црвено обојување.
▫ Урсолична киселина – терпеноидна компонента со потентни антивоспалителни ефекти, составна компонента на многу препарати во традиционалната хербална медицина.
▫ Бензоична киселина – моќно антисептичко дејство (против разните патогени)
▫ Витамин Ц
▫ Епикатехини
3) Превенција од уринарни инфекции
Уринарните инфекции се најчестите бактериски инфекции, особено кај женската популација. Најчесто се предизвикани од бактеријата E.coli, која се ,,прикачува” на внатрешниот дел од мочниот меур и другите делови на уринарниот тракт.
Брусницата е најбогатиот растителен извор на специфичните фитохемикалии, познати како тип А проантоцијанидини или кондензирани танини. Низа на истражувања покажуваат дека овие материи превенираат од инфекциите со Е.coli, па затоа брусницата е потенцијална превентивна мерка за оние кои имаат чести проблеми со уринарните инфекции.
Проантоцијанидините во голема мера се уништуваат со процесирањето на брусницата, па затоа најдобро е да се јаде свежата или сушена брусница.
4) Брусницата е одлична храна за здравјето на срцето
Огромен број на студии укажуваат дека полифенолните антиоксиданти чиј најбогат извор е брусницата, се од особен бенефит за кардиоваскуларното здравје. Најзначајни од овој аспект се антиоксидантите антоцијанини, проантоцијанидини и кверцетинот.
Овие компоненти овозможуваат:
▫ Намалување на ,,лошиот” LDL холестерол и зголемување на нивото на ,,добриот“ HDL холестерол
▫ Заштита на холестеролот од оксидативни оштетувања – една од главните причини зошто LDL холестеролот ги создава проблемите – артеросклероза
▫ Намалување на високиот крвен притисок
▫ Намалување на крвните нивоа на хомоцистеин, следствено намалување на ризикот од воспаленија во крвните садови
▫ Намалување на крутоста и олабавување на крвните садови
Дополнително, брусницата содржи и солидни количества на минерали кои се многу важни за срцето – калиум и магнезиум, но и на растителни влакна. Високата содржина на растителни влакна се поврзува со намалениот ризик од низа кардиоваскуларни заболувања и состојби поврзани со нив, како: срцев удар, коронарна артериска болест, хипертензија, висок холестерол, гојазност итн.
5) Подобро дигестивно здравје и поуспешно слабеење
Како нутритивно сконцентрирана храна, брусницата содржи многу висок процент растителни влакна, но и вода. Тоа ја прави особено погодна храна при слабеењето. Освен што практично не можете да претерате со јадењето брусници, тие ќе ви обезбедат и низа микронутриенти и антиоксидативни компоненти со најразлични корисни дејства врз орагнизмот. Исто така, општо земено, студиите го поврзуваат зголемениот внес на свежата храна (овошје и зеленчук) со поуспешното слабеење.
И растителните влакна студиите ги поврзуваат со побрзото и поуспешно слабеење.
Ова е случај заради тоа што го намалуваат гликемискиот индекс на храната и ја врзуваат водата во стомакот, со што се промовира ситост. Дополнително, тие се храна за корисната цревна микрофлора, од чиј баланс зависи и целокупното здравје.
Растителните влакна помагаат и при еден од најчестите проблеми со дигестивното здравје- констипацијата или запекот. Едно истражување покажува дека со зголемувањето на внесот на фибер во организмот, опаѓаат шансите за развивање на колоректален канцер.
Брусницата го намалува и количеството на жолчни киселини во цревата што се поврзува со малигни заболувања, а корисна е и за контролирањето на здравата pH во усната празнина – го намалува штетното дејство на киселините врз забите.
6) Подобар имунитет
Високиот процент на антиоксиданти, пред сè на полифеноли (проантоцијанидини), но и на витаминот Ц, ѝ го овозможува ова корисно својство на брусницата. Покрај тоа што е корисен за многу други аспекти, како на пример здравјето на кожата (учествува во продукцијата на колаген – најзастапениот протеин во организмот кој е клучен за здравјето на кожата), витаминот Ц е клучен и за правилното работење на имуниот систем.
Клиничките истражувања покажуваа дека оптималниот внес на овој витамин може значително да го намали периодот во кои траат симптомите на настинките, гриповите, но и на потешките инфекции, како пневмонија, маларија, дијареа итн.
Повеќе околку овој витамин, прочитајте во една од нашите претходни статии.
7) Превенција од чир, но и рак на желудник
Инфекциите со бактеријата Helicobacter pylori се сметаат за главна причина која води кон гастритис, чирови на желудникот и за жал на крајот кон малигни заболувања на овој дигестивен орган.
Брусницата содржи уникатна компонента, која претходно ја споменавме – тип А проантиоцијанидин. Таа може значително да го намали ризикот од сите наведени зболувања на желудникот, преку превенирањето од инфекции со споменатата Helicobacter pylori.
Многу повеќе околу оваа проблематична бактерија која е исклучително чест проблем на широката популација, прочитајте тука – ХЕЛИКОБАТЕР – непоканетиот гост во желудникот!
8) Храна погодна за здравјето на мозокот
Како што споменавме, постојаните оксидативни оштетувања, водат до процеси на хронична инфламација или воспаление, кое пак на подолг рок е една од главните причини за развој на хроничните заболувања.
Бобестите овошки, како јагодите, малините, брусницата, капините, рибизлите, боровинките итн., се еден од најбогатите природни извори на антиоксидативни компоненти, воопшто. Главно, нивната антиоксидативна содржина се состои од антоцијанини, флавоноиди, но и многу други моќни антиоксиданти. Дополнително, тие се и најбогатиот извор на витаминот Ц, кој исто така меѓудругото е моќен антиоксидант.
Студиите утврдиле дека некои од антиоксидантите пронајдени во бобестите овошки можат да се акумулираат во мозокот и на тој начин да обезбедат подобра комуникација помеѓу мозочните клетки.
* Можни се и негативни ефект од претераното консумирање на брусница, особено на нејзиниот сок, односно зголемен ризик од камчиња во бубрезите. Затоа, треба да се внимава на количества.
