Синдромот на иритабилни црева е честа појава која измачува многумина. Тоа е заболување што се карактеризира со силно чувство на непријатност, предизвикано од драматични промени во движењата на цревата.
Овој синдром кај некои луѓе предизвикува дијареа, но кај други може да доведе и до запек.
Најчестите, секојдневни симптоми се грчеви и стомачна болка, неретко во обем во кој претставуваат сериозен проблем за извршувањето на секојдневните обврски, односно водат кон значително намалување на она што се подразбира под квалитет на живот.
Синдромот на иритабилни црева или уште наречен IBS е доста честа појава
Околу ова сосема доволно е да се каже дека IBS е помеѓу 10те најчести причини за посета на докторите од примарното здравство. Се смета дека дури 10-15% од населението ја има оваа дијагноза.
Важно е да се спомене дека не секоја стомачна тегоба значи IBS. Разликата е во тоа што грчевите, стомачната болка, констипацијата и дијареата при IBS се појавуваат многу зачестено. Стомачните тегови со кои сите некогаш се имаме соочено, траеле кратко и не се повторувале често.
Кои се причините за IBS?
Лекарите сé уште немаат јасна слика што точно води до ова заболување, но постојат неколку теории, односно луѓето со IBS имаат или најчесто имаат:
• посензитивно дебело црево .
• мозок кој прима дразби од дигестивниот тракт, повеќе или помалку, отколку кај останатите луѓе, што води кон абнормални мускулни контракции.
• имун систем кој различно од вообичаено одговара на стресот и инфекциите.
• хормонски промени кои го предизвикуваат синдромот(Ваквите промени се најчести кај жените. Дури 70% од пациентите со IBS, се жени.)
• пониски или повисоки нивоа на серотонин(невротрансмитер) кој е произведен во стомакот и може да делува на дигестивните нерви. Кај пациентите со дијареа, серотонинот во стомакот е повишен, додека кај оние со констипација, неговото ниво е премало.
Иако не се знаат точните причини, синдромот на иритабилни црева модерната медицина дефинитивно го смета за заболување. Дополнително, во дефинирањето од помош е и она што IBS не е, односно не е анатомско или структурно нарушување, хемиско нарушување или малигна болест. Исто така, IBS не предизвикува други гастроинтестинални заболувања.
Синдромот на иритабилни црева всушност е збир од симптоми кои постојано се повторуваат во текот на најмалку половина година и се појавуваат најмалку 3 пати месечно. Притоа, болките се поврзани со нередовната голема нужда и најчесто исчезнуваат со празнењето на цревата.
Тригери (поттикнувачи) на IBS и дијагностицирање
Сигурно повеќе пати сте биле сведоци на ,,пеперутките во стомакот”. Тие се предизвикани од стресните ситуации, како јавни говори, разговори со симпатијата или некакво натпреварување.
Стресот може да биде поттик, но и да ги влоши симптомите на иритабилните црева. Други поттикнувачи можат да бидат хормонските промени, обилните оброци и одредена специфична храна, но и некои медикаменти.
Многу е важно да знаете што ви ги засилува или предизвикува симптомите, тоа е првиот чекор за контролирање на IBS. Затоа, препорачливо е и да се води дневник со продукти кои директно ви предизивкуваат непријатни симптоми.
Дијагностицирањето оди со крвна слика, испитување на столицата, а некогаш е потребна и колоноскопија. Најчестите други причинители кои можат да водат до слични симптоми се различните инфекции, целијакијата или пак алергија на одредена храна.
Најчести поттикнувачи за констипација при IBS:
◦ Бел леб, рафинирани житарки(не полнозрнасти)
◦ Препроцесирана храна (грицки, чипсови, колачиња..)
◦ Кафе, газирани пијалаци
◦ Алкохол
◦ Високо-протеинска исхрана
◦ Млечни производи, особено сирење
Најчести поттикнувачи на дијареата при IBS:
◦ Преголем внес на растителни влакна
◦ Газирани пијалаци
◦ Обилни оброци
◦ Млечни производи
◦ Чоколадо, кофеин, алкохол
Кој е под особен ризик од IBS?
Ризик-фактори се: возраста, полот (дури 70% од заболените се жени), генетиката(наследен фактор), подложноста на стрес, различните алергии на храна, луѓето со други дигестивни заболувања, пациентите под силни терапии и оние кои обилно и неправилно се хранат.
Можни компликации
Многу е значајно да го препознаеме овој синдром и да почнеме со некаква терапија, а што е најважно, со промена на лошите животни навики. Нетретирањето може да води кон посериозни состојби како неухранетост(поради влошената апсорпција и намалениот апетит), хемороиди, компликации за време на бременоста, развивање алергии на храна итн.
Здравите животни навики – прва линија на терапија при IBS
Постојат соодветни терапии за менаџирање на ова заболување, односно соодветни терапии за дијареа, констипација, болки, но и антидепресиви ако е неопходно.
Сепак, трајните промени се постигнуваат со усвојување на здрава исхрана која вам најмногу ви одговара и ќе можете да ја задржите засекогаш и изнаоѓање начини за справување со стресот и редовна физичка активност.
• Исхрана која помага при констипација предизвикана од IBS.
Зголемување во внесот на растителни влакна најмалку 25g за жени и 38g за мажите. Добри извори на ваква храна се полнозрнастите житарки, свежата храна(овошје, зеленчук), мешунките, јатките итн. И фибер суплементите се опција. Избегнување на храна која како засладувач содржи шеќерен алкохол – сорбитол. Редовно и доволно хидрирање.
• Исхрана која помага при дијареа предизвикана од IBS.
Контролирајте го внесот на растителните влакна. Иако ретко се случува да се претера со нив, сепак некогаш е можно. Не јадете храна со превисока или прениска температура, особено не во комбинација. Избегнувајте брокули, зелка и кромид. Јадете во помали порции и пијте доволно вода.
• Зголемете го внесот на пробиотска храна – јогурти, ферментирани зеленчуци, па можеби и суплементи, секако во консултации со лекарот кој ви ја следи состојбата.
На крајот, како што веќе споменавме, утврдете кој точно продукт/и ви ги предизвикува/ат симптомите и избегнувајте го/и.
IBS: Долгорочна прогноза
Синдромот на иритабилни црева е хронична состојба. Пациентите може да доживеат помирни периоди, а потоа и ненадејно влошување на симптомите.
Водењето личен дневник за исхраната, чувствата и симптомите, може да биде од огромна помош при откривањето на скриените поттикнувачи за IBS. Со тек на времето, симптомите на IBS најчесто не се влошуваат.
Значајно е да се каже и дека овој синдром не претставува живото-загрозувачка состојба и не доведува до посериозни состојби, како улцеративен колитис, Кронова болест или пак малигни заболувања на дебелото црево.
