fbpx

Мајчина душица за смирување

Мајчината душица (позната и како темјаника) е повеќегодишно растение кое луѓето уште од далечното минато го користеле за најразлични потреби – медицински, кулинарски, како чај, декорација итн.
Расте на суви и сончеви места во текот на целото лето, на планините, но и на пониските места.

Има повеќе типови од оваа медитеранско билка, но најзастапениот е Thymus vulgaris. Неговите цветови, листови и маслото и денес се употребуваат за третирање на најразлични симптоми, како оние на дијареа, стомачна болка и грчеви, артритис, болно грло, бронхитис, грипови итн.

Во продолжение, што вели науката за оваа билка.

Силен антимикробен ефект

Тимолот е природна компонента најдена во мајчината душица и спаѓа во категоријата соединенија наречени биоциди. Тоа би значело дека мајчината душица може да делува уништувачки на низа патогени микроорганизми – бактерии, вируси, габи итн.

Една студија од 2010 година дава податоци според кои тимолот може да ја намали бактериската резитентност на вообичаените антибиотски медикаменти, вклучително и на пеницилинот.

Есенцијалното масло од мајчина душица, дури и во помали количества, во студиите се покажува како потенцијален природен конзерванс за прехранбените производи, односно има заштитувачки ефект во однос на неколку доста чести патогени бактерии расипувачи на храната.

Едно истражување од Полска, спроведено на ова есенцијално масло (и она од лаванда), утврдува негова ефективност во борбата со резистентни видови на честите патогени расипувачи на храната, како Staphylococcus, Enterococcus, Escherichia и Pseudomonas.

Мајчината душица може да помогне и кај честите габични инфекции. Имено, истражувачите од Торинскиот универзитет во Италија, утврдуваат дека есенцијалното масло од оваа билка има значителен ефект во уништувањето на квасецот Candida albicans, инаку многу чест предизвикувач на квасочни инфекции во усната празнина и вагината.

Ваквиот ефект ја прави оваа билка (нејзиното есенцијално антимикробно масло) погодна и за побрзо заздравување на раните.


Билка одлична при кашлици

Сите знаеме дека нашите баби нѝ нуделе чај од оваа и сличните билки кога сме биле настинати. Денес, истражувањата покажуваат дека мајчината душица (нејзините екстракти, чаеви и есенцијално масло), односно нејзините листови, можат да помогнат при хронична кашлица и најчестите симптоми на акутниот бронхитис.

Затоа, кога имате проблеми со грлото, напијте се чаша топол чај од мајчина душица со мед и лимон.

Подобар имунитет!

Покрај тоа што мајчината душица е корисна при настинки и грипови, нејзиниот состав е добар и за нивното превенирање и побрзото закрепнување. Оваа билка е богата со витамин Ц, но е добар извор и на антиоксидатвниот витамин А. Дополнително, мајчината душица е богата и со железо, манган, бакар и растителни влакна.


Помош при покачен крвен притисок

Одредени анимални истражувања од Универзитетот од Белград, покажуваат дека екстрактот од ова растение може значително да ја подобри состојбата со хипертензијата.

Претходно е утврдено дека лабораториските глувци доста слично реагираат со луѓето на зголемениот крвен притисок, па резултатите од студијата најверојатно би можеле да бидат апликабилни или да важат и за луѓето.

Моќната антиоксидативна вредност на оваа билка покрај директниот корисен ефект, може да помогне за подобра стабилност на маслата за готвење

Липидната оксидација или оштетувањето на прехранбените маснотии е огромен проблем во прехранбената индустрија, но и во домаќинствата (при складирањето). Тоа води кон влошување на квалитетот на храната – нејзината безбедност, стабилност и нутритивна вредност.

Истражувачите од универзитетот во Варшава, Полска, ги испитувале својствата на екстрактот од мајчина душица и утврдиле дека неговиот моќнен антиоксидатвиен состав може да помогне во стабилизирањето на сончогледовото масло.

Антиоксидантите се одбранбениот механизам на телото од слободните радикали – штетни компоненти кои постојано се продуцираат како метаболитички отпад во телото и оксидативно ги оштетуваат неговите различни клетки и ткива. Организмот има механизми самиот да продуцира одреден процент на потребни антиоксиданти, но сепак зависи и од внесените.

Постојаните оксидативни оштетувања, водат до процеси на хронична инфламација или воспаление, кое пак на подолг рок е една од главните причини за развој на хроничните заболувања.

Мајчината душица е добра за подобрување на расположението

Студиите покажуваат дека некои од компонентите на оваа билка имаат моќно стимулирачко дејство на одредени делови од мозокот и влијаат на пренесувањето на мозочните импулси, на начин кој предизвикува смирувачки ефект. Освен при спиењето, ваквиот ефект е корисен и за луѓето со депресија, анксиозност и хроничен замор.

Заради овие причини, есенцијалното масло од мајчина душица уште од далечни времиња се употребувало за ароматерапија. Ова дејство е овозможено од моќната биоактивна компонента карвакрол.

Чајот од мајчина душица, како и сите останати чаеви има одредено релаксирачко дејство, ако се користи како релаксирачки ритуал. Повеќе други причини зошто треба да пиеме чај и на лето, прочитајте тука.

Одличен зачин и незаменлив дел од многу рецепти

Мајчината душица многу често се употребува во Медитеранската кујна, особено во европските земји Франција и Италија.

Оваа билка е главна компонента на познатиот Песто сос, еден од најпознатите и најдобри сосови за паста. Мајчината душица како зачин, но и во својата свежа форма оди одлично и со пилешко месо, риба, мешунки итн.


Други потенцијални корисни дејства :

Диспраксија (тешкотии при движењето)
Непријатен здив
Инфекции на ушите
При тешкотии со голтањето
Губење на косата
Акни и здравје на кожата

Зависно од вашата возраст – што треба да правите за здраво СРЦЕ!

Причините за смртност во светски рамки, вклучително и во нашата земја, главно се должат на неколку заболувања – малигни, инфективни, хронични респираторни заболувања, а како причинител кој особено се издвојува се кардиоваскуларните заболувања.

Кардиоваскуларните болести претставуваат голема, хетерогена група заболувања и се водечка причина за смртност, односно, заболувањата од овој тип предизвикуваат повеќе смртни случаи отколку сите други причини заедно и ги зафаќаат најмногу земјите со пониски примања и послабо здравство.

Во рамките на незаразни болести, кардиоваскуларните болести заедно со малигните заболувања се причина за три четвртини од смртноста во Европа. Кај нас, истражувањата велат дека речиси секој втор случај на смрт е од некое срцево заболување.

Според истражувањето од 2014 година на Американскиот центар за контрола и превенција на заболувања (CDC), дури до 40% од овие смртните случаи (од наведените најчести причинители), можеле да бидат превенирани или спречени, а кога станува збор одделно за кардиоваскуларните болести, вклучително срцев и мозочен удар, тој процент е неверојатно висок ДУРИ 80%!

Така, истражувањата се едногласни, превенцијата од кардиоваскуларните заболувања треба да биде приоритет и таа се обезбедува со промена на лошите животните навики.

Нешто што треба секој да го запамети: Никогаш не сте премлади или престари за да почнете посериозно да се грижите за вашето срце.

Во продолжение, нешто повеќе околу превентивата од срцеви заболувања, но и поконктрено што треба да превземете за подобро кардиоваскуларно здравје низ годините.

Нешто што важи за сите возрасни групи


Без разлика на годините, буквално секоја возрасна група може да има бенефит за срцето, но и за општото здравје од практикувањето на она што значи здрав начин на исхрана и од редовната физичка активност.

Изберете здрав начин на исхрана

Храната која ја јадете може да ви го намали ризикот од кардиоваскуларни заболувања, вклучително и мозочен удар.

Изберете храна со ниски концентрации на заситени маснотии, натриум (сол) и целосно избегнувајте храна со трансмасти. Речиси по правило, храна која е богата со вакви нездрави компоненти е месото (од најразлично потекло). Дополнително, ова важи и за поголемиот дел од млечните производи. Целосно избегнувајте процесирани меса (и мрсните млечни производи), а останатото месо консумирајте го во ретки прилики (на пример пилешкото). Многу лоши за здравјето на срцето, но и за општото здравје се и процесирани продукти со додадени шеќери (газираните пијалоци, разните слатки, торти итн.). Повеќе на оваа тема прочитајте тука.

Од друга страна, во секојдневната исхрана што повеќе вклучувајте свежа храна, полнозрнаста храна, риба, јаткасти плодови, мешунки, семиња итн.

Имајте редовна физичка активност

Доколку не сте воопшто активни, обидете се постепено да достигнете до 2,5 часа физичка активност на неделно ниво, што е минимум препорачано од релевантни медицински институции. Практикувањето на некаква умерена физичка активност се покажало како најодржливо, но и најлесно за старт (започнување). Примери за умерени активност: пешачење, брзо одење, возење велосипед, градинарење итн.

Физичката активност е корисна и за низа други здравствени аспекти, телото ќе ви биде навистина благодарно! За повеќе информации на оваа тема, погледнете го видеото со кликнување на следниот линк.

Што можеме да направиме за срцето: Во 20-тите години

Ова се годините во кои поединецот може да биде највеќе физички активен, дополнително тоа се години кога веќе треба да имаме доволно информации околу правилната исхрана и физичката активност, но и за тоа што значи целокупно здраво живеење. Навиките кои ги стекнуваме како адолесценти и нешто подоцна, најчесто нè следат целиот живот.

Нормално е во овој дел од животот да се има и ,,бурни” моменти, но тоа не смее да стане начин на живеење, туку да остане исклучок.

Имајте реводни тестирања и консултации со лекар

И здравите луѓе имаат потреба од лекар. Создавањето на добар линк, односно комуникација помеѓу пациентот и лекарот е од особено значење и кога станува збор за кардиовскуларното здравје. Секако, прегледите не треба да бидат неколку пати месечно, туку неколку пати годишно, но зборувајте со вашиот лекар околу исхраната која ја имате и за останатите поврзани параметри со здравјето на срцето (липиден профил, притисок, пулс, BMI итн.).

Овој период е идеален за редовна физичка активност

Физички гледано, 20-тите годините се годините кога телото е најподготвено за секакви предизвици. Во овие години можете и многу повеќе од умерена физичка активност. Дополнително, најлесно се одржливи навиките за физичка активност кои се создаваат токму во овој период од животот.

• Немојте да пушите

Ако стекнале навика за пушење во периодот на тинејџерството, ова е вистинско време да
ја запрете оваа ирационалност. Избегнувајте и честа изложеност на затворени места во кои се пуши.

Што можеме да направиме за срцето: Во 30-тите години

Ова е можеби најдинамичниот период од животот – низа работни, семејни предизвици, проблеми од најразлична егзистенцијална природа итн. Срцето не останува ,,рамнодушно” на постојаниот стрес и немањето на време за водење здрав живот.

• Најдете начин да го контролирате стресот

И претходно сте имале стрес, но во овој период тој најчесто знае да се интензивира. Долгорочно неконтролираниот стрес може да го зголеми ризикот од срцеви заболувања, преку делувањето на пулсот и крвниот притисок.

Мора да имате порационална слика за светот и да се фокусирате на ризик-факторите за стрес кои е можно да се контролираат, а останатите да ги избегнувате. Менаџирањето со стресот не само што ќе ви помогне да имате подобро физичко и ментално здравје, туку ќе ви го зголеми и самиот квалитет на живот во целина.

• Воведете здрави навики за целото семејство

Во овој период од животот треба да ги научите децата на здравиот животен стил, а доста веројатно е дека на тој начин и вие ќе се ,,потсетите” каде грешите. Поминувајте што е можно помалку време во седење, правете редовни прошетки со децата, вдомете миленик (Сопствениците на куче имаат поздраво срце), учете ги децата самите да си ја готват здравата храна итн. Со еден збор, креирајте ,,здрава” атмосфера во домот.

• Имајте ја во предвид семејната историја на срцеви болести

Ако имате блиски роднини кои имале некакви кардиоваскуларни заболувања, особено ако тоа се родителите или нивните родителни, можно и вие да имате одреден зголемен ризик. Што би значело тоа?

Ќе треба повеќе да внимавате на другите ризик фактори кои се под ваша контрола – одржувајте нормална телесна тежина, имајте правилен начин на исхрана, не пушете и бидете редовно физички активни. Секако, правете редовни преветивни прегледи, барем еднаш во годината.

Што можеме да направиме за срцето: Во 40-тите години

Ако здравјето на срцето досега не ви било приоритет, немојте да бидете загрижени. Здравите промени кои би ги внеле и во овој дел од животот можат значително да го ,,засилат” здравјето на срцето на подолги патеки. Информирајте се повеќе околу здравиот начин на живот и имајте самодоверба да направите храбри чекори кон корисните промени. Секако, промените внесувајте ги постепено, немојте да брзате.

• Внимавајте на телесната тежина

Веројатно веќе сте забележале дека метаболизмот полека ви успорува и не сте во ,,форма” како што сте биле некогаш. Но далеку од тоа дека сте ,,стари”. Сè што треба да направите за да не ја зголемите тежината е да бидете малку поактивни и да обрнете повеќе внимание на калориите и типот на храна кои го внесувате. Ако ви е полесно, најдете си пријател за некаква физичка активност – дали тоа ќе биде лесно џогирање, пинг-понг, тенис, обична прошетка или возење велосипед , сеедно, важно е активноста да биде редовна.

Проверете го нивото на шеќерот во крвта

Освен проверувањата на крвниот притисок, липидниот профил и останатите параметри за срцевото здравје, треба да имате направено барем еден тест на шеќерот во крвта (при гладување), пред да наполните 45 години. Овој тест треба да служи како еден вид референтна точка за понатамошните тестирања кои треба да бидат правени на секои 3 години.

Ако сте гојазни, имате дијабет (или сте во некаква ризична група од ова заболување) или повишена телесна тежина, ваквите тестови треба да бидат и почести.

• Не го игнорирајте постојаното хрчење

Тоа може да биде симптом на нарушување во спиењето наречено спиечка апнеа, состојба која предизвикува паузи во дишењето во текот на спиењето. Ако ваквата состојба не се третира навремено и соодветно, може да допринесе за повишување на крвниот притисок и на тој начин да го зголеми ризикот од кардиоваскуларни нарушувања.

Што можеме да направиме за срцето: Во 50-тите години

Брчките и белите влакна доста лесно се забележуваат во овој период од животот, но импактот на процесот на стареење врз здравјето на срцето е многу потешко видлив. Затоа, со почетокот на 50-тите години, потребна е малку поголема посветеност на кардиоваскуларното здравје.

• Здравата исхрана и редовната умерена физичка активност мораат да бидат приоритет!

• Научете да ги распознавате предупредувачките знаци за срцевиот и мозочниот удар

Многу подетално околу ова, прочитајте во една од нашите претходни статии: 4 симптоми кои НЕ СМЕАТ да бидат игнорирани .

• Бидете одговорни со терапиите (ако ги имате)

Ако имате дијагностицирано одредени болести или нарушувања кои го зголемуваат ризикот од кардиоваскуларни болести, немојте да ги игнорирате или да не ја земате соодветната терапија за нив. Такви болести и состојби се дијабетот, нарушениот липиден профил (покачени холстерол и триглицериди), висок притисок итн.

Дополнително, покрај терапијата задолжително имајте здрава исхрана и редовна физичка активност со цел да ги третирате причините, а не последиците.

Што можеме да направиме за срцето: Во 60-тите години

Со поминувањето на годините, се зголемува ризикот од секакви заболувања, па така и од кардиоваскуларните. Заради овие причини, ако во овој период од животот сакате да направите сè што можете за вашето срце, потребно е постојано да ги следите следните значајни параметри (особено ако сте во некаква ризик група):

крвен притисок (набавете си апарат за мерење притисок)
липиден профил (холестерол и триглицериди) -правете крвна слика на неколку месеци
глукоза во крвта (зачестеноста на проверките договорете ја со лекарот кој ве следи)
телесната тежина

Ако забележите дека не се во ред, консултирајте се со вашиот лекар.

• Научете да ги распознавате предупредувачките знаци за срцевиот и мозочниот удар

Многу подетално околу ова, прочитајте во една од нашите претходни статии: 4 симптоми кои НЕ СМЕАТ да бидат игнорирани .

РЕЦЕПТИ за 2 вида посни плескавици – грав и риба!

Загрижени сте дали внесувате доволно протеини?

Денес ви нудиме 2 рецепти за уникатни, здрави протеински плескавици, подготвени на здрав начин!

Протеинска храна

Телото претставува машина за продукција на протеините, но сепак има неопходна потреба и од нивно внесување преку исхраната, особено од некои видови протеини, односно протеините кои во составот содржат т.н. есенцијални аминокиселини (аминокиселини кои телото не може самото да ги синтетизира).

Главните функции на протеините кои се внесени од храната се: градбена (мускулите, но и сите останати клетки) и енергетска (кога е тоа неопходно). По нивното соодветно дигестирање, телото ги има на располагање сите потребни аминокиселини, па може да синтетизира сите потребни протеини кои имаат најразлични функции во организмот.  Дoполнително, доволното консумирање протеини го супресира грелинот (хормон на гладот), односно промовира чувство на заситеност, со што силно допринесува во процесот на слабеење.

Така, посебно ако имаме намера да слабееме или сме доста физички активни, мораме да внесуваме доволно протеинска храна. Тоа не значи дека мора да го зголемиме внесот на месо, кое покрај протеините, ќе ни даде и дополнителни количества маснотии, особено ако е подготвено на нездрав начин – на скара или со пржење.

[Поврзано: Растителни протеини – Дали се доволни, колку и кои се најдобрите извори?]

Наместо посегнување по месни производи, треба да го зголемиме внесот на мешунки, како грав, грашок, леќа, соја, боранија, потоа киноа семе, хељда и останати полнозрнести производи, да јадеме риба и малку месо со ниска содржина на заситени масти, подготвено на здрав начин.

[Поврзано: Постојат десетици типови на грав – Кои од нив ги има низ нашите пазари?]

Можеби ќе ви делува чудно, но плескавиците можат да бидат и те како здрава храна, a во продолжение го докажуваме тоа!

Во умерени количества, рибата е многу здрава храна!

Јадењето риба (како што е туната) 1-2 пати неделно, може да има низа на бенефити во однос на нашето здравје, како:

 

 

Многу повеќе на оваа тема, прочитајте во една од нашите претходни статии: Туна – највкусната и една од најздравите риби, но во кои количини?

 

1.Плескавици од грав

 

За овој рецепт, потребно ќе ви биде:

  • 2 чаши претходно сварен црвен или црн грав (може и од конзерва)
  • Половина чашка добро сомелен овес
  • 1 главица црвен кромид, доста ситно исецкани
  • 3 чешниња свеж лук, ситно исецкани
  • 2 моркови со средна големина, изрендани
  • 1 супена лажичка кумин
  • ½ супена лажичка коријандер
  • 1 страк млад кромид, ситно исецкан
  • 1 лажичка соја сос
  • ½ супена лажичка чили (ако јадете луто)
  • Доколку мислите дека ви е потребно, по вкус додадете и од некои од следниве зачини: чубрика, ноктец, пушена црвена пиперка, сув лук и слични.
  • Сол и бибер
  • Малку ладно цедено маслиново масло

 

Начин на подготовка:

 

  1. Најпрво, на тава за готвење поставена на средна температура, истурете малку маслиново масло и кога ќе се загрее, додадете ги ситно исецканите кромид и лук. Гответе додека не заруменат, а потоа додадете ги и претходно изреднадните моркови. Гответе додека добро нè омекнат.

 

  1. Убаво испасирајте го претходно добро исцедениот грав, а потоа додадете ја смесата зеленчуци која претходно ја пропрживте. Додадете ги и сите останати зачини, сол, бибер, како и овесот заедно со сецканиот, свеж млад кромид и соја сосот.

 

  1. Добиената смеса добро месете ја додека потполно не се хомогенизира или соедини. Поделете ја на плескавици со средна големина или според вашите потреби. Така подготвените плескавици потоа ставете ги во замрзнувач 30 минути или неколку часа на 5 степени во фрижидер.

 

  1. Откако ќе ги извадите плескавиците, оставете ги неколку минути, точно додека се загрее нелепливата тава за печење. Во тавата ставете малку маслиново масло и печете ги плескавиците неколку минути, еднакво од двете страни. Би требало 5-7 минути за една плескавица.


    Туна плескавици

    За овој рецепт, потребни ќе ви бидат:

 

  • 2 конзерви туна на парчиња, исцедени од маслото
  • ½ шолја магданос, ситно исецкан
  • ½ шолја лебни трошки
  • 1 главица црвен кромид, ситно исецкана
  • 2 чешниња лук, ситно исецкани
  • 2 страка млад кромид, исецкани
  • 1 јајце
  • ½ лажица чили зачин (ако јадете луто)
  • Доколку мислите дека ви е потребно, по вкус додадете и од некои од следниве зачини: чубрика, ноктец, пушена црвена пиперка, сув лук и слични
  • Сол и бибер
  • Малку ладно цедено маслиново масло

 

 

Начин на подготовка:

 

  1. Најпрво, на тава за готвење поставена на средна температура, истурете малку маслиново масло и додадете ги ситно исецканите кромид и лук. Гответе додека не заруменат, а на крајот додадете го претходно исецканиот магданос.

 

  1. Убаво испасирајте ја претходно исцедената од масло туна или пак користете блендер за да добиете хомогенизирана смеса. Откако ќе го направите овој чекор, додадете ги претходно пропржените зеленчуци. Додадете ги и сите останати зачини, сол, бибер, како и лебните трошки, заедно со сецканиот, свеж млад кромид и јајцето.

 

  1. Добиената смеса добро месете ја додека потполно не се хомогенизира или соедини. Поделете ја на плескавици со средна големина или според вашите потреби. Така подготвените плескавици потоа ставете ги во замрзнувач 30 минути или неколку часа на 5 степени во фрижидер.

 

  1. Откако ќе ги извадите плескавиците, оставете ги неколку минути, точно додека се загрее нелепливата тава за печење. Во тавата ставете малку маслиново масло и печете ги плескавиците неколку минути, еднакво од двете страни. Би требало 5-7 минути за една плескавица.

 

 

Предлози за комбинирање: освен познатите бургери, ваквите плескавици можете да ги комбинирате и со пире или различни типови на хранливи салати, како табуле, медитеранска компир салата, салата од киноа семе итн.

Секако, често пати неизоставен дел со ваквата храна се сосовите, затоа пробајте го нашиот здрав и екстра вкусен Тахини сос: Рецепт за ТАХИНИ – највкусниот сос од Медитеранот!

 

На крајот, споменатите 2 типа плескавици се доволно хранливи и заситувачки да ги јадете и без ништо друго или само со вкусна, свежа салата. Наздравје!

 

 

Кога чувството на СТРАВ станува проблем и што може да се направи?

Сите сме свесни дека модерниот начин на живот со себе носи прилично зголемен ризик од хроничен стрес. На тема стрес сме зборувале повеќе пати – Како стресот е поврзан со имуниот одговор, како може да делува на зголемувањето на килограмите, како да го препознаеме, како да го надминеме итн. Исто така, во еден од претходните текстови дадовме едноставни совети за справуваање со паничните напади кои често пати се и директно поврзани со хроничниот стрес.

[Поврзано: Како да ја надминеме склоноста кон негативното размислување]

Но хроничниот стрес може да биде ризик-фактор и за одредени психолошки состојби кои подразбираат постојано соочување со чувство на страв. Во продолжение, нешто повеќе токму околу стравот и можните начини самите да си помогнете за полесно да го надминете.

Што претставува стравот?


Стравот е емоција предизвикана од некаква согледана опасност или закана. Тој води кон психолошки, но и физиолошки промени во организмот на човекот.

Се работи за исклучително комплексна емоција, но генерално може да се каже дека се јавува како резултат на одреден стимул присутен во сегашноста, заради некакво трауматично искуство од минатото или пак од опасност која препоставено веројатно ќе се случи во блиската или подалечна иднина.

Стравот претставува примитивна природна и моќна човекова емоција, всушност еден вид аларм кој треба да нè предупреди што е можно побрзо да изнајдеме начин да се справиме со опасноста (,,механизмот бори се или бегај”). Оваа ,,алатка” му служела на човекот со векови, но стравот во модерното време има и една малку поинаква димензија – многу често доаѓа од опасности кои самите си ги ,,измислуваме” и предвидуваме, а големиот дел од нив и не се така реални.

 

Ова чувство исто така може да биде симптом на некои ментални нарушувања, како панични напади, фобии, пост-трауматски стресни нарушувања, проблеми со социјализирањето и слично.


Физиолошки промени – биохемиски реакции кои се поврзани со чувството на страв

Како што споменавме, стравот е природна реакција и е повразан со нагонот за преживување. Кога сме соочени со чувство на страв, нашето тело соодветно одговарa преку споменатиот еволутивен механизам ,,бори се или бегаj”. Зад овој механизам стојат низа специфични биохемиски реакции, кои резултираат и со физички симптоми, како:

  • Потење
  • Забрзан срцев ритам
  • Високи нивоа на адреналин

Сето ова му овозможува на телото да се подготви за борба или му ја дава потребната енергија за избегнување на непријатната или опасна ситацијата. Како поекстремни физички симптоми се јавуваат и:

  • Тресење
  • Сува уста
  • Стегање во градите
  • Вознемирен стомак и гадење

 

Психолошки промени

Емотивниот одговор од друга страна, е доста индивидуален, односно секој реагира на свој начин на стравот.
Некој доста лесно може да се справи, додека за други луѓе стравот станува навистина голем проблем со кој се соочуваат често. Одговорот зошто некои поединци се ,,зависни” од адреналинот, односно стравот, најверојатно лежи во следното: чувството на страв предизвикува слични хемиските реакции во мозокот како чувството на возбуда и среќа.

Психолошките симптоми на стресот вкучуваат: вознамиреност (од различен степен), чувство на губење контрола, па во екстремни случаи и чувство од извесна смрт.

 

Кога треба да се консултирате со стручно лице?

 

Доколку постојано и постојано чувствувате помалку или повеќе интензивно чувство на страв, зборувајте со лекар, кој ќе ви даде соодветни совети во однос на вашата конкретна ситуација.

При постојано чувство на страв, можните психијатриски дијагнози се различни анксиозни нарушувања, како некаков вид фобија, но некогаш погоре наведените симптоми може да бидат резултат и на некаква физичка болест.

Фобиите подразвираат интензивни чувства на страв кој е целосно ирационален

Кратки совети за справување со секојдневниот страв, препорачани од англискиот NHS:

 

  • Дајте си време

Невозможно е да размислувате јасно и доволно рационално кога сте исплашени или анксиозни. Првата работа која треба да ја направите е да земете пауза, што и да правите во моментот кога сте соочени со непријатните чувства. Тоа е неопходно за да можете соодветно да се смирите од физичките симптоми.

Откако стравот ќе избледи, направете си некаква дистракција, како кратка прошетка, уживање во чај, кафе или било која друга работа која ве опушта.

  • Дишете длабоко

 

Кога ќе почнат физичките симптомите на стравот, како потењето, срцебиењето, најдобро е да не им се ,,спротивставувате”. Останете на местото каде што сте и едноставно почувствувајте ја паниката без да се обидувате да имате некаква дистракција.

Обично при нападите на страв, луѓето хипервентилираат, односно земаат многу подлабок здив од нормално и тоа го прават на забрзан начин, што резултира со чувство на недостаток од здив. Тоа пак, води кон збунетост, дезориентираност, а некогаш и кон болки во градите.

Со вежбањето техники за успорено дишење и нормализирање на ритамот на дишењето, можете да ги превенирате непријатните физички симптоми на паниката и да го запрете паничниот циклус (стравот создава нов страв).

Обидете се да го стабилизирате дишењето со задржување на здивот 2 секунди и потоа со издишување 3 секунди. При дишењето, внимавајте со секој здив да го ширите и стомакот, со што би се избегнале ,,плитките” вдишувања кои можат да создадат дополнителни проблеми.

  • Соочете се со стравот

Постојаното избегнување на стравовите прави тие да ви изгледаат уште пострашно. Од што и да се плашите, со почестото соочување, стравот почнува и трајно да избледнува.

На пример ако паничите од возење со лифт, обидете се почесто да се соочувате со стравот и да го изберете лифотот пред скалите.

  • Погледнете како стојат фактите!

На истиот пример со лифото – запрашајте се колку примери знаете на луѓе кои настрадале на било кој начин возејќи се во лифт? Ако ве плаши заглавувањето, дали познавате некој што засекогаш останал заглавен во лифтот?

  • Не се обидувајте да бидете идеални

Животот е полн со предизвици кои неминовно ќе ви направат стрес и искуства кои ќе ви предизвикаат страв. Без разлика дали станува збор за финансиски проблеми, болест, проблеми во врските итн. Главната цел треба да ни биде да најдеме начин како трајно да се справуваме со стресот и непријатните чувства поврзани со неговиот хроничен облик, а не како целосно да го отстраниме. Тоа е веројатно невозможно.

  • Никогаш немојте трајно да го поттиснувате стравот во себе. Зборувајте за тоа!

Зборувајте со луѓе во кои имате доверба и/или побарајте помош од стручни лица.

Нашиот здравствен систем, во овие пандемиски услови има телефонски линии кои се наменети токму за психолошка поддршка на граѓани и ранливи групи пациенти. Броевите погледнете ги на следниот линк: Побара психолошка поддршка!

  • Немојте да се потпирате на алкохолот и цигарите како механизам за опуштање!

Цигарите и алкохолот можеби ќе ви помогнат, односно ќе ве смират на краток рок, но долгорочно гледано, тие само ќе ви ги интензивираат
проблемите.

  • Водете дневник на искуства

Од секој паничен напад можете да изведете некои заклучоци кои ќе ви бидат корисни при евенуталните следни напади.

Водејќи дневник со искуствата кои сте ги доживеале при нападите на страв, можете да си помогнете и да увидите кои ситуации, состојби или чувства ви се ,,тригер” или ви ги потикнуваат типичните панични симптоми. На тој начин полесно ќе можете да ги избегнувате споменатите тригери и да ги контролирате чувствата.

Дополнителни совети:

  • Внимавајте дали спиете доволно! 
  • Имајте здрава исхрана – тоа ќе ви овозможни стабилни енергетски нивоа.
  • Слушајте релаксирачка музика која вам ви се допаѓа 
  • Немојте премногу да се фокусирате на работи кои не зависат од вас 
  • Редовната физичка активност е добра превенција и во оваа смисла! 

[Поврзано: Депресијата не е обична тага!; Дружењето го намалува ризикот од депресија!]

 

Видливите и невидливите придобивки од вежбањето

Помалку или повеќе, сите сме запознаени со главните бенефити од редовната физичка активност: намален ризик од бројни заболувања, преку поуспешното контролирање на телесната тежина (кардиоваскуларни заболувања, дијабет, метаболен синдром итн.), потоа подобро ментално здравје, подобро расположение, повеќе самодоверба и многу други корисни ефекти.

Резултатите од редовното применување на различните физички активности – намалена телесна тежина, затегнато тело, зголемена мускулна маса, помалку целулит – логично, делуваат силно на подобрување на самодовербата и градењето на позитивна слика за сопственото тело.

Но, едно истражување дава навистина интересни резултати, кои веројатно ќе ве изненадат. Имено, истражувачите од Универзитетот Флорида, САД, утврдиле дека самиот акт на вежбање, односно редовното практикување било каква физичка активност, ја подобрува сликата за сопственото тело, дури и доколку посакуваните резултати (слабеење, поголема мускулна маса итн.) не се толку евидентни или видливи.

Ова би значело дека дури и кога сте далеку од целта, а редовно вежбате, повеќе ќе го сакате и почитувате своето тело.

Вежбајте и за да се чувствувате пријатно во својата кожа

Според д-р Хедер Хаусенблас, спортски психолог од Универзитетот во Флорида и авторка на споменатата мета-анализа, луѓето кои во голема мера не ги остваруваат своите главни цели преку вежбањето, како губењето килограми, зголемувањето на мускулната маса или подобрувањето на параметрите за срцево здравје, се чувствуаат исто така добро во врска со своето тело, како и оние кои остваруваат значаен дел од наведените цели.

Логично е да се смета дека слабеењето и другите видливи, физички бенефити од физичката активност, многу повеќе придонесуваат во однос на самодовербата и сликата за сопственото тело од самиот акт на вежбање, но податоците од оваа студија велат нешто друго. Всушност се работи за мета-анализа, односно студија која сумира податоци за врската помеѓу вежбањето и сликата за сопственото тело од дури 57 претходно спроведени истражувања.

Незадоволството од сопственото тело е пандемиска појава

Агресивното промовирање на идеалот за убавото тело, особено во последните 20-30 години, од страна на доминантните медиумски наративи, но и културолошкиот фактор, допринесуваат огромен дел од луѓето да се чувствуваат непријатно во своето тело. Ова важи и за мажите и за жените, од било која возраст.

Заради овие причини се јавуваат и проблемите со посегнувањето по различни диети, влегувањето во магичниот круг на нивниот јо-јо ефект, па дури и пушењето, земањето на стероиди, зголемениот интерес за естетски хируршки зафати итн. Се трошат милиони и милиони за различни ,,магични” препарати за слабеење и обликување на телото.

Што можеме да заклучиме?


Студијата од Универзитетот Флорида ни покажува дека физичката активност се наметнува како решение за пандемскиот проблем со сликата за сопственото тело, од уште еден аспект.

Дури и минималното (30 минути, 5 пати неделно), но редовно практикување на било која умерена физичка активност, има потенцијал да ни овозможи подобро чувство во сопствната кожа.

Покрај тоа што самиот акт на вежбање ја подобрува сликата за сопственото тело, истражувачите утврдуваат и дека луѓето кои имаат најнегативно мислење за своето тело, вежбаат најмалку. Тоа значи дека ефектот кај нив би можел да биде и најзабележлив!Очигледно психолошкиот и физичкиот бенефит од вежбањето не мораат секогаш да одат заедно.

Физичкото здравје е важно, но исто така од исклучителна важност е и тоа како се чувствуваме во сопственото тело. Така, резултатите од ова истражување треба да дадат охрабрување и мотив плус да продолжите со редовното вежбање, дури и ако физичките бенефити или резултати се спори или сосема не ги забележувате.

Долгорочното, конзистентно вежбање секако ќе ги донесе резлутатите и во физичка смисла. Некогаш е можеби потребно нешто подолг период.

Во некои од нашите претходни статии, прочитајте повеќе корисни совети околу тоа како да започнете со вежбањето. Линкови од статиите поврзани со денешната тема се поставени статиите се поставени подолу.

Извор:

Effects of Exercise Interventions on Body Image: A Meta-analysis by Anna Campbell, Heather A. Hausenblas

Поврзани статии и видеа:

Што се всушност калориите и колку дневно треба да се внесат за да слабеете?
Што треба да знаете за вежбите со тежина?
Придобивки од физичката активност
Физичка активност и срцеви заболувања
Физичка активност и зголемено ниво на шеќер во крвта
Кој начин на пешачење најбрзо ги согорува мастите?
5 изненадувачки придобивки од пешачењето!
Зошто физичката активност е најмоќниот антиоксиданс?
10 совети како да слабеете преку пешачењето

 

ХЕЉДА – 5 конкретни здравствени придобивки!

Иако не е типична за нашите простори, хељдата е храна за која сè почесто можеме да слушнеме и кај нас во Македонија. Грешен е првиот впечаток дека се работи за полнозрнеста житарка, иако хељдата има доста сличен облик и нутритивен профил како повеќето полнозрнести житарки. За разлика од другите семиња, хељдата има незначителна количина масти.

Хељдата всушност претставува псевдожитарка. Под ова име потпаѓаат група од семиња со потекло од северните азиски и американски земји. Најчесто користени во човековата исхрана се хељда семињата од видот Fagopyrum esculentum и F. tataricum.

Хељда семето најчесто се користи во различни рецепти за чорби, супи и ладни салати. Може да се користи и како добра, квалитетна замена за оризот, а брашното од хељда е одлично за додавање во лебовите и различните веге плескавици (за полесно сврзување). Во некоја од наредните статии, очекувајте предлози за вкусен оброк на база на хељда.

Друго семе кое се смета исто така за псевдожитарка е киноа семето. Повеќе околу бенефитите од ова извонредно хранливо семе, прочитајте тука.

Хељдата (слично како и киноа семето) има импресивен аминокиселински состав на своите протеини, како ретко која растителна храна. Ова е од огромно значење за оние кои избегнуваат месо во исхраната. Покрај тоа, таа претставува нискокалорична храна која е одличен извор и на витамини, минерали и моќни антиоксидативни компоненти.

Идеална е за луѓето со целијакија, бидејќи не содржи глутен.

[Поврзано: Растителни протеини – Дали се доволни, колку и кои се најдобрите извори?]

Во една порција хељда (околу 160g) има околу 150 калории кои доаѓаат од 32g јаглехидрати (од кои 4,5g фибер), 5,5g протеини и 1g масти.

Од микронутриентите, кај хељдата во значајни количества се присутни манганот, магнезиумот, фосфорот, бакарот, повеќе витамини од Б групата, цинк, железо, селен, а во нешто помали количества застапени се и витамините Е и К, холин, калциум, калиум итн.

Во продолжение, 5 конкретни здравствени бенефити од ваквиот хранлив состав на хељдата.

1) Подобро здравје на срцето

Клиничките студии покажуваат дека јадењето хељда го намалува хроничното воспаление и нивоата на холестеролот во крвта, превенирајќи од повеќе срцеви заболувања.

Една мета-студија од 2018 година, укажува дека јадењето хељда, освен холестеролот, може да помогне и во намалувањето на шеќерот и мастите во крвта – особено важни параметри за кардиоваскуларното здравје.

Овие импресивни дејства на хељдата се поврзуваат со нејзиниот состав: антиоксиданти (рутин и кверцетин), фитонутриентите лигнани, растителните влакна и минералите, како магнезиум и калиум.

Моќниот антиоксидант рутин може да придонесе и за намалување на крвниот притисок, додека кверцетинот од хељдата истражувањата го поврзуваат со подобрен липиден профил, намалување на крвниот притисок и телесната тежина.

2) Антивоспалителен ефект

Антиоксидантите се одбранбениот механизам на телото од слободните радикали – штетни компоненти кои постојано се продуцираат како метаболитички отпад во телото и оксидативно ги оштетуваат неговите различни клетки и ткива. Организмот има механизми самиот да продуцира одреден процент на потребни антиоксиданти, но сепак зависи и од внесените.

Постојаните оксидативни оштетувања, водат до процеси на хронична инфламација или воспаление, кое пак на подолг рок е една од главните причини за развој на хроничните заболувања.

Кај хељдата се утврдени низа фенолни антиоксиданти кои придонесуваат за превенцијата од малигни заболувања (превенираат од лоша, неправилна делба поради оштетување на ДНК молекулите), но и од оксидативните оштетувања на кардиоваскуларниот систем, црниот дроб, дигестијата, па дури и на мозокот.

Други моќни антиоксидативни компоненти утврдени кај хељда семето: рутин, кверцетин, хлорогенична киселина, ориентин, изоориентин, витексин, изовитексин, танински материи итн.

3) Одлична храна за слабеење, за дигестивното здравје, но и за пациентите со дијабет

Хељдата е богат извор на сложени јаглехидрати, протеини и растителни влакна.

Сложените јаглехидрати од храната, речиси секогаш одат заедно со поголеми количества растителни влакна. Тоа значи дека тие подолг период ќе се варат во дигестивниот систем (растителните влакна ја попречуваат работата на дигестивните ензими) и добиената глукоза (како краен продукт на варењето на јаглехидратите) постепено ќе навлегува во крвотокот. Ова освен што ќе превенира шеќерни пикови, што би значело дека хељдата е одличен избор  при дијабет, ќе обезбеди и подолги периоди на заситеност, што е клучно во процесот на слабеење.

Дополнително, рутинот одредени истражувања го поврзуваат со намалена инсулинска резистентнтност и стабилни шеќерни нивоа.

Подобрата заситеност заради растителните влакна се постигнува и поради тоа што тие (водорастворливиот фибер) ја врзуваат присутната вода во дигестијата, со што поттикнуваат чувство на полн стомак.

Од друга страна, јадењето храна богата со протеини, исто така поттикнува продолжено чувство на ситост, преку супресирање на т.н. хормон на гладта – грелин. Хељдата содржи протеини со уникатен аминокиселински состав. Имено, нејзните аминокиселини лизин и аргинин се доста ретки помеѓу другите видови на семиња и полнозрнести производи.

Растителните влакна помагаат и при еден од најчестите проблеми со дигестивното здравје- констипацијата или запекотЕдно истражување покажува дека со зголемувањето на внесот на фибер во организмот, опаѓаат шансите за развивање на колоректален канцер.

Дополнително, оваа храна е погодна и за лицата со целијакија, бидејќи не содржи глутен.

Новите истражувања утврдуваат дека претходно споменатиот рутин, може да помогне дури и во третманот на заболувањата, како Алцхајмер.

4) Одличен извор на важни минерали

Иако не е посебно богата со витамини, хељдата содржи значително поголеми количества минерали од житарките, како ориз, пченица и пченка:

Манган – есенцијален за низа многу важни метаболитички процеси.
Бакар – модерната ,,западна” исхрана често не ни обезбедува доволно од овој т.н. минерал во траги, кој е од особено значење за повеќе аспекти од нашето здравје.
Магнезиум – ако го внесувате во суфицит може да ви го намали ризикот од повеќе хронични заболувања, како дијабет тип 2 и различни кардиоваскуларни заболувања.
Железо – еден од најчестите минерали кој е во дефицит кај голем дел од населението.
Фосфор – важен минерал за раст и развој.
Цинк – особено важен за имунитетот.

Во споредба со минералите во повеќето житарки, оние од хељдата многу подобро се апсорбираат во дигестивниот тракт. Причината е ниската содржина на фитична киселина кај хељдата, која е најчестиот инхибитор (спречувач) на апсорпцијата на значајните нутриенти од храната.

5) Намален ризик од развој на камчиња во жолчката

Повеќето студии покажуваат дека јадењето храна богата со нерастворливи растителни влакна, како што е хељдата, значително помага во превенирањето од камчиња во жочката.

Истражувачите сметаат дека нерастворливите растителни влакна помагаат во превенцијата од појавата на камчиња преку подобрувањето на цревната перистатика (движењето на храната низ цревата), но и преку намалувањето на лачењето жолчни киселини – вишокот од овие киселини поттикнува формирање камчиња.

Многу повеќе на оваа тема, прочитајте тука.

МЕТАБОЛЕН СИНДРОМ – секој би требало да знае за овој поим

Метаболниот синдром е здравствена состојба за која многу се зборува во последно време.

Иако првата формална дефиниција за метаболен синдром излезе од медицинските учебници релативно неодамна, во 1998 година, тој е распространет меѓу населението од многу поодамна, речиси толку често  како и обичната настинка. На пример, во САД погодува дури 1 од 6 луѓе. Ризикот од негово развивање расте со возраста.

Што всушност значи метаболен синдром?

Иако е толку распространет како поим и често се зборува за него, многумина не знаат што всушност претставува метаболен синдром. Означувањето на оваа состојба како засебна дијагноза е предмет на дебата и помеѓу докторите, односно многумина се на ставот дека метаболниот синдром не може да биде сметан за засебна дијагноза.

Како и да е, општо прифатена дефиниција е дека метаболниот синдром е кластер или збир од повеќе метаболитички нарушувања (ризик-фактори), кои се појавуваат заедно, зголемувајќи го ризикот од кардиоваскуларни заболувања и дијбетес тип 2. Некои го нарекуваат и синдром на инсулинска резистентност.

Под збир од метаболитички нарушувања се подразбираат висок крвен притисок, зголемено ниво на глукоза во крвта, повишени маснотии и холестерол во крвта, обезност и некои други состојби. Имањето на една од нив, не значи дека имате метаболен синдром, но тие многу често се јавуваат во комбинација.


Зошто се јавува и кои се ризик-факторите?

Како што рековме, метаболниот синдром е збир на повеќе ризик-фактори, што значи и неговите предизвикувачи се повеќе. Зголемената телесна тежина и гојазноста се прв ризик-фактор, но тука влегуваат и други кои најчесто ја придружуваат гојазноста, како зголемено ниво на холестерол и триглицериди во крвта, висок крвен притисок, предијабетес, но и инсулинската резистентност.
Така, слободно можеме да кажеме дека еден вид на ,,тригер“ или поттикнувач на сите претходно набројани (можеби со исклучок на инсулинската резистентност)  е начинот на исхрана.

Затоа, како клучна причина која го предизвикува метаболниот синдром е континуиранираната неправилна исхрана и начин на живеење, односно јадењето на високо-калориска, шеќерна и масна зачинета храна, пушењето, неактивниот живот, неконтролираниот стрес итн.

Дополнителни ризик-фактори на кои тешко можеме да влијаеме се генетскиот, возраста, полицистичните јајници и медикаментите за одредени заболувања.


Симптоми и дијагностицирање

Докторите можат да се посомневаат на метаболниот синдром доколку имате најмалку три од следните симптоми:

1) Централна или абдоминална дебелина (масни наслаги во струкот), односно обем на струкот од над 100cm кај мажите и над 85cm кај жените.

2) Ниво на шеќер во крвта над 100mg/dL.

3) Крвен притисок 130/85 или над тоа.

4) Ниво на маснотии во крвта над 150mg/dL.

5) Ниво на HDL холестерол под 40mg/dL кај жени и под 50mg/dL кај мажи.

Дијагностицирањето оди по соодветното тестирање и практично утврдување на најмалку 3 од претходно наведените 5 симптоми.

Можни компликации од метаболен синдром

Компликациите кои можат да се појават заради нетретирањето на метаболниот синдром се често сериозни и долготрајни (хронични). Тука влегуваат:

◦ задебелување на артериите (артеросклероза)
дијабетес (со неговото развивање и очни заболувања, бубрежни заболувања и сите други негови компликации)
срцев и мозочен удар
бубрежни заболувања
◦ неалкохолно замастен црн дроб
◦ низа на други кардиоваскуларни заболувања


Третман и превенција

Ако имате дијагностициран метаболен синдром, целта на третманот ќе биде намалување на ризикот од развивање на претходно наведените компликации. Првата линија на третирањето, но што е уште поважно и на превенцијата, е всушност свртувањето кон  причините кои довеле до оваа ситуација – нездравата исхрана и лошите животни навики.

Значи, најпрово докторите советуваат губење на 10%, па и повеќе проценти од телесната тежина преку промена во животниот стил. Здрава исхрана, зголемена физичка активност и оставање на цигарите.

Промената на начинот на живеење се покажува како успешна кај повеќето пациенти, но доколку тоа не функционира во подобрувањето во некој/и од параметрите, односно симптомите на ова заболување, тогаш докторот може да ви препише некои лекови. На пример за контрола на крвниот притисок.

Превенцијата секогаш треба да ни биде приоритет, за сите заболувања, во продолжение неколку кратки совети за превенирање на збирот од состојби кои се дефинирани како метаболен синдром:

Губење на вишокот килограми
       ◦ регуларна, постојана физичка активност од најмалку половина час дневно(на пример
пешачење со умерено темпо)
◦ калориски дефицит

Правилна исхрана која ќе премине во навика, DASH, Медитеранска исхрана или било која друга што вклучува:
        ◦ свежа храна (овошки, зеленчук)
◦ храна богата со растителни влакна
◦ растителни протеини и здрави маснотии (мешунки, јатки)
◦ умерена употреба на солта
◦ избегнување на препроцесирана храна (шеќерна, газирани сокови, високо-масна)
◦ избегнување алкохол
◦ избегнување животинска храна богата со заситени маснотии

• Оставете ги цигарите

• Најдете начин да го контролирате стресот

Сува кожа во зима? 10+ совети како да си помогнете!

Сувата кожа дефинитивно е еден од најчестите проблеми поврзани со овој, инаку најголем орган во човековото тело.

Проблемот настанува поради несоодветно количество влага во кожата, што најчесто е предизвикано од фактори, како: процесот на стареење, генетиката, предолгата изложеност на сонце, одредени здравствени проблеми, неправилната исхрана, честото и долго туширање, употребата на несоодветни средства за хигиена и слично.

[Поврзано: Како честото ТУШИРАЊЕ влијае на здравјето?]

Тие што го имаат проблемот со сува кожа, добро знаат дека тој може да се интензивира при поладни временски услови – да ја јави ксероза (чест назив за проблемот со сува кожа во зима). Зошто е ова случај?

Кога температурите паѓаат, паѓа и влажноста во воздухот, и во надворешната средина, но и во внатрешните простории. Ова неминовно негативно се одразува на влажноста на кожата.

 

За среќа, постојат повеќе начини според кои можеме да си помогнеме при сува и иритирана кожа во зимскиот период. Во продолжение, повеќе детали токму на оваа тематика.

Малку околу анатомијата на кожата

 

Клетките на епидермисот, односно последниот или надворешниот слој на кожата, се доста густо ,,пакувани”. Како врзивен елемент помеѓу нив, односно материјал кој ја одржува правилната, мазна и рамна форма на епидермалните клетки, се појавува специјална материја со липидна (масна) основа.

Претходно споменатите фактори кои поттикнуваат сушење на кожата, помеѓу кои и поладно зимско време, делуваат токму на овој ,,лепак” олабавувајќи ја неговата структура. На тој начин, се олеснува губењето на влагата од кожата. Тоа резултира не само со сува кожа, туку и со потреба за чешање, црвенило, распукана кожа, а некогаш и со чувство на горење во сувите предели.

Под епидермалниот дел, кој е првиот слој на кожата што има постојан допир со надворешноста, има уште 2 слоеви, со свои специфични функции:

  • Дермисот, кој ги содржи крвните садови, нервите, потните и масните жлезди, како и фоликулите на косата и
  • Поткожното масно ткиво, последниот слој богат со маснотии, што служат за изолирање, апсорпција на шокови и како енергетска резерва.

 

Токму во епидермалниот дел од кожата се случува сушењето. Овој слој се состои од клетки кои се во постојано движење. Всушност, епидермалниот слој се состои од густо пакувани клетки што излегуваат од подолните слоеви како помлади и по одредено време, односно кога ќе стасаат до ,,површината” изумираат и отпаѓаат. Ваквиот циклус овозможува целосно заменување или нова кожа во период од околу само еден месец.

 

Кои се симптомите на ксерозата?

 

Најчестите симптоми се:

 

  • Видливо сува кожа
  • Кожа што се рони и отпаѓа
  • Црвенило
  • Група површина на кожата
  • Потреба за чешање
  • Иритирана кожа
  • Распукана кожа
  • Чувство на пецкање и/или горење на местата со сува кожа

 

 

Повозрасните лица се во поголем ризик

 

Со текот на годините, кожата губи од својот квалитет, па така статистиките велат дека најмалку 75% од лицата на 64 години, имаат проблем со сувата кожа. Причините се јасни: акумулираните штети од самата изложеност на кожата (на сонцето и другите надворешни фактори) со текот на годините, резултира со истенчена кожа која многу потешко може да ја задржи влагата. Дополнително, со текот на времето опаѓа и способноста на телото да продуцира од природните масла неопходни за кожата, како и способноста на дермисот да ја задржува водата..

За жал, ова е особено интензивирано кај женскиот дел од популацијата, веројатно поради хормонските промени (се намалуваат и хормоните што ги стимулираат масните и потни жлезди на кожата) што следат по менопаузата.

 

[Поврзано: Нехормонско третирање на ,,жешките бранови” во менопаузата]

Сувата кожа вообичаено не е сериозен здравствен проблем, но во одредени случаи таа може да води и кон компликации, како хронична егзема, непријатни крварење од пукнатините на кожата што можат да ,,стигнат” дури до делот кадешто се крвните садови на дермисот или секундарни бактериски инфекции.

[Поврзано: Што е егзема (атописки дерматитис) и како да си помогнете при нејзините непријатни симптоми?]

За потешките случаи на сува кожа, постојат и соодветни медикаментозни терапии кои исклучиво се земаат по препорака на дерматолог. Дополнително, треба да се знае дека самата сува кожа може да биде и симптом што укажува на посериозен здравствен проблем, како на пример:

 

 

Така, дерматологот може да се посомнева на некоја од овие состојби и да препорача соодветно тестирање, особено ако имате и некои други симптоми во таа насока.

10+ корисни совети како да си помогнете при сува кожа (во зима):

 

  1. Немојте да се туширате премногу често.

  2. Кога се туширате, гледајте водата да не биде прежешка и самото туширање да трае 5-10 минути.

  3. Немојте да нанесувате било какви средства за капење повеќе од 2 пати.

  4. Веднаш по туширањето, нанесете соодветно средство или лосион за навлажнување на кожата можете да користите и природни навлажнувачи, како маслиново масло, масло од бадеми и слични масла на природна база. Гледајте да користите средства за кои можете да обезбедите информација дека не делуваат на затворање на кожните пори.

 

       5. Немојте да претерувате со миењето на рацете и носете ракавици при миењето садови.

      6. Облечете се добро кога излегувате на ладно време.

     7. Користете навлажнувачи на воздухот во домашните простории.

     8. Никогаш немојте да бидете груби (различни четки, сунѓери за туширање) со вашата кожа и често да се чешате.

 

     9. Ако имате осетлива кожа, користете крема за сончање без разлика дали надвор е зима.

     10. Избегнувајте да носите волнена облека или било кој друг материјал што ви ја иритира кожата.

     11. При бричењето, секогаш користете пена за бричење или сапуница.

     12.  Ако често правите ексофилијација, бидете внимателни, бидејќи претерувањето со овој процес, може да ја оштети кожата и да ја направи ранлива на сушење.

     13. Хидрирајте се и ,,одвнатре” и хранете се здраво. Пиењето доволно вода и внесувањето на сите хранливи материи потребни за здрава кожа (како на пример здрави маснотии, цинк, витамин Е итн.) е од особена важност. Во иднина, ќе посветиме посебна статија за тоа колку е значајна исхраната и во однос на нашата кожа!

 

 

 

Сите сме чуле дека пржената храна е штетна. Но, ЗОШТО е?

Генерално земено, различните начини на преработка односно готвењето на храната во домашни услови, делува таа да стане биолошки подостапна, но и побезбедна. Всушност по готвењето, најчесто добиваме храна со хранливите материи кои полесно се апсорбираат, но и храна без патогени микроорганизми.

Сепак, не сите начини на готвење се добри. Еден од најлошите начини на приготвување храна, кој воедно и најчесто се практикува е пржењето. Секој од нас барем неколку пати во животот чул дека пржењето е штетно. Но, дали знаеме зошто е тоа случај? Дали навистина пржената храна е толку штетна?

Во продолжение краток осврт на она што значи пржење и на кој начин тоа делува врз храната и нејзината нутритивна вредност.

Што претставува пржењето?

Пржењето е процес на подготовка на храната во медиум за пржење кој може да одржи доволно високи температури. Тој медиум е најчесто некакво масло за готвење. Пржењето може да биде со мали количества масло, излеани на одредена ниска тава или со поголеми количества масло т.н. длабоко пржење, постапка во која храната буквално се потопува во медиумот за пржење.

Пржењето ја збогатува храната со маснотии и ѝ дава специфичен пријатен вкус, привлечна боја, но и одлична крцкава текстура. Затоа, пржењето е главниот процес според кои се добиваат повеќето продукти во ланците за брза храна.

Најчесто пржени производи се помфритот, различните месни продукти, рибата, некои кондиторски производи како крофните и низа на други популарни продукти.

Првиот проблем на пржењето – медиумите за пржење скоро секогаш се нездрави маснотии

Различните масла за готвење, имаат различна точка на чадење, односно период во кој почнува нивното распаѓање. Здравите маснотии како маслиновото и повеќето други ладно цедени масла, кои генерално се составени од незаситени масни киселини, имаат пониски точки на чадење. Дополнително, тие се значително поскапи. Значи, не баш погодни за пржење. Но и да се пржи во нив, храната ќе има повторно превисока калориска вредност.

Со зголемувањето на процентот на заситени маснотии во едно масло, се зголемува и неговата стабилност при пржењето, значи е попогодно за пржење. Најчесто користена маснотија е онаа од палминото масло, која е богата со заситени маснотии и има многу прифатлива цена. Други погодни маснотии за пржење се различните речиси целосно заситени животински маснотии, маслото од кикирики, кокос, сончоглед, канола маслото итн. Повеќето од споменатите масла, имаат превисоки количини заситени масни киселини.

Заситените масти според повеќето студии се значаен ризик-фактор за повеќе заболувања, меѓу кои највеќе за кардиоваскуларните.

Пржената храна најчесто е богата и со трансмасти


Транс масните киселини, попознати како трансмасти, се синтетизирани со загревање на незаситените, течни масла, во присуство на водороден гас и катализатор. Овој процес е наречен хидрогенизација. Процесот се изведува заради постигнување поголема стабилност, односно подолг рок на траење на маснотијата и заради нејзино зацврстување, со што се добива функционална маснотија (маргарин или разни шортенинзи).

Исто така, делумно хидрогенизираните маснотии можат да се загреваат и на повисоки температури (за разлика од некои незаситени масла), без да претрпат ,,оштетувања”, што ги прави добар медиум за пржење.

Ваквите функционални својства, од кои често има потреба прехранбената индустрија, прави трансмастите да бидат широко присутни во процесираната храна.

Значајно е да се каже дека и при самиот процес на пржење, од другите типови масти, можат да се создаде дополнителни колиечества трансмаснотии.


Трансмастите се најлошиот вид масти за срцето, крвните садови и генерално целиот организам

 

Зошто е тоа случај?

  • Го подигнуваат нивото на LDL и го намалува нивото на HDL холестеролот.
  • Поттикнуваат воспалителни процеси, процеси кои се поврзани со функционалноста на имуниот систем, што понатаму се одразува преку срцеви заболувања, срцев удар, дијабетес и други хронични заболувања.
  • Влијаат на создавањето на инсулинска резистенција.
  • Можат да имаат негативно влијание и доколку се консумираат во многу мали количини. Една студија утврдува дека со секое зголемување од само 2% на учеството на трансмастите во дневниот калориски внес, го зголемува ризикот од срцеви заболувања за дури 23%.

Затоа, препораката е следна: препорачаниот дневен внес на трансмасти е точно 0.


При процесот на пржење се создаваат токсични материи

Во зависност од хемискиот состав на хранат која се пржи, можни се интеракции внатре помеѓу нејзините компоненти, или помеѓу нејзините компонентите и самиот медиум за пржење – маснотијата. Ваквите хемиски интеракции можат да водат кон создавање на низа токсични материи, многу штетни по нашето здравје.

Еден таков добар пример се повеќето компоненти, добиени со Милардовите реакции, или реакциите помеѓу аминокиселините и шеќерите.

Добар пример за штетна Милардова компонента е соединението акриламид. Тој се добива при третирање на храната богата со одредени аминоскиселини и шеќери на многу високи температури.
Акриламидот е докажана канцерогена состојка во анималните студии. Најчесто се создава кај помфритот.

Друг, можеби и посликовит пример е пржењето на различните месни произовди или на свежото месо.

Без било какво третирање, месните производи содржат многу штетни компоненти, на пример разни токсини кои биле присутни во телото на животното, потоа антибиотици, различни хормони, диоксини, потоа конзерванси кај пакуваните производи итн. Комбинирањето на сите овие елемент на високи температури(како што е при пржењето), може да води до создавање на низа уште поштетни новосоздадени компоненти.

Пржената храна е извор на многу калории

Не само што пржената храна е извор на калории, туку тие калории се всушност празни калории. При пржењето, најголемиот дел од витамините и минералите од храната се губат, но храната ја губи и водата и наместо неа, апсорбира масти.

Со тоа, пржената храна станува уште повеќе калорична.

На пример:
100g компир содржи 90kcal, од кои многу мал дел од маснотии, истиот тој компир во облик на помфрит, содржи неверојатни 300kcal, од кои повеќето од маснотии (17g заситени!
100g риба има околу 100kcal и 1g маснотии. Истото количество пржена риба содржи повеќе од 200kcal и повеќе од 12g заситени маснотии!

 

Пржената храна го зголемува ризикот од дијабет и кардиоваскуларни заболувања

Научните студии покажуваат дека пржената храна може да ја зголеми отпорноста на инсулинот, а јасно е и дека ,,лошите” заситени масти делуваат на зголемување на ризикот од сите кардиоваскуларни заболувања.


О
громната калориска вредност на оваа масна храна, го зголемува ризикот од гојазност. Со тоа се зголемува и ризикот од поврзаните заболувања со оваа состојба.

Опасноста од претходно споментатите токсини по човековото здравје е многуслојна.


Краток заклучок:

 

Според наведените факти, потребно е максимално да го избегнуваме пржењето, наместо тоа користете повеќе варена, печена, динстана храна или храна подготвена во микробранова. И секако, јадете што е можно повеќе свежа храна- овошје и зеленчук!

Генерално, за најуспешно готвење, од нутритивен аспек, важи правилото: гответе пократки периоди, на пониски температури и со минимално количество на вода.

Не дозволувајте хранивите материи да ви ,,избегаат” од чинијата!

X
Добијте бесплатен пристап до нашиот неделен информатор