Деновите кога пушењето се сметало за социјална и друштвена „навика“ се далеку зад нас. Денес, преку огромен број студии и истражувања е сосем јасно дека пушењето е штетна и исклучиво опасна зависност, која го загрозува нашето здравје. Пушењето и чадот од цигарите се штетни за речиси секој орган и ткиво во нашиот организам, па затоа често се смета и за број 1 непријател на јавното здравје. Ваквиот проблем е особено нагласен и со загрижувачката статистика која владее во нашата држава, па и регионот. Кај нас, речиси 50% од возрасната популација се пушачи – бројка која е алармантна.
Покрај заболувањата кои најчесто се асоцираат со цигарите (проблеми со белите дробови, срцето, холестеролот, дијабетот и сл.), постои и можеби една помалку позната асоцијација, а тоа е ефектот на пушењето врз менталното здравје. Токму затоа, во продолжение ќе зборуваме накратко за штетниот и разорувачки ефект на цигарите врз нашето ментално здравје.
Никотинот во цигарите – главниот виновник за појава на зависност
Никотинот е главната состојка на цигарите и е причина поради која пушачите имаат потешкотии со откажувањето. Имено, во нашиот мозок постои т.н систем или центар за награда. Кога практикуваме некоја активност што ни се допаѓа или ни претставува некакво задоволство, нашиот мозок создава допамин. Допаминот претставува невротрансмитер и е заслужен за начинот на кој осеќаме задоволство.
Никотинот го користи или може да кажеме – злоупотребува ваквиот систем. Со внес на никотинот во телото, тој многу брзо стигнува до мозокот и предизвикува создавање на допамин. Но, количеството на допамин кое се создава е многу поголемо во споредба со секојдневните активности, како на пример јадење на некоја омилена храна. Ова е воглавно начинот на кои се создава зависност од никотинот и би било донекаде погрешно доколку пушењето го наречеме „навика“.
Со текот на времето, количеството допамин кое се создава станува се помало, а потребата за цигарите расте со цел да се задоволат потребите за допамин. Ова се смета за еден од главните механизми кој се јавува кај сериозните пушачи и за нивната редовна потреба од нова цигара.
Пушењето претставува дополнителен товар врз менталното здравје
Едно неодамнешно истражување од Светската здравствена организација (СЗО), покажува дека пушењето има загрижувачки ефект врз менталното здравје. Според оваа студија, 2 од 3 лица со сериозни проблеми со менталното здравје – се пушачи. Загржува и фактот што самите проблеми со менталното здравје ја зголемуваат склоноста и шансите луѓето да посегнат по цигарите, па така тие имаат 50% повисоки шанси да започнат со пушење. Ваквиот затворен и опасен круг меѓу цигарите и менталното здравје е недоволно објаснет и потенциран на луѓето кои ги користат цигарите. Според СЗО и нивното истражување, намалувањето или откажувањето на цигарите кај лицата со проблеми со менталното здравје, се смета за број 1, односно најдобар превентивен чекор кој може да го продолжи и подобри нивниот живот.
Животниот век кај лицата со сериозни ментални нарушувања е нажалост, сериозно намален – според ова истражување за дури 15-20 години во просек. Цигарите се сметаат за една од главните причини кои допринесуваат за ваквата загрижувачка статистика. Покрај намалувањето на животниот век, цигарите сериозно го намалуваат и квалитетот на живеењето.
Поврзаноста меѓу цигарите и најчестите проблеми со менталното здравје
Еден од најчестите начини на кои луѓето започнвуаат со пушење е преку стресот. Имено, постои доста неточна и штетна поврзаност меѓу стресот и цигарите. Голем број луѓе ги користат цигарите во стресни моменти со цел добивање на некаков смирувачки ефект или како начин на ослободување од стресот. Но, реалноста е сосем поинаква – долгорочната употреба на цигари нема позитивен ефект врз справувањео со стресот и дури може негативно и дополнително да ги нагласи неговите ефекти врз телото. На поврзаноста меѓу стресот и цигарите имаме пишувано одделна статија, која можете да ја прочитате доколку кликнете тука.
Доколку веќе постои зависност од цигарите, истата може особено негативно да влијае на најчестите проблеми со менталното здравје:
- Депресија: луѓето со депресија имаат 50% поголеми шанси да бидат пушачи. Често, луѓето започнуваат со употребата на цигари без да покажуваат значајни знаци на депресија. Поврзаноста која веќе ја споменавме, помеѓу никотинот и создавањето на допамин во мозокот е главниот двигател за употребата на цигари кај овие лица. Но, со текот на времето може да дојде до намалено создавање на допамин и потреба од уште повеќе цигари. Покрај тоа, пушењето има докажан негативен ефект врз луѓето со депресија и може да ја отежни и комплицира нивната терапија и прогрес.
- Анксиозност: цигарите може дополнително да ги нагласат и влошат симптомите на анксиозноста. Чадот од цигарите содржи никотин и други штетни соединенија кои за многу краток период го покачуваат крвниот притисок и пулсот – симптоми кои често се знак на стрес и анксиозност. Пушачите во моментите кога чувствуваат анксиозност често имаат тенденција да запалат цигара, што пак, дополнително ги влошува ваквите симптоми и можноста за здраво справување со стресот и анксиозноста.
- Шизофренија: луѓето со оваа состојба имаат 3 пати поголеми шанси да бидат пушачи, отколку оние без шизофренија. Исто така, тие имаат и зголемен ризик да бидат сериозни, зависни пушачи, што пушат голем број на цигари во текот на денот. Тоа е така, бидејќи цигарите навидум делуваат смирувачки во поглед на симптомите на болеста или пак на несаканите ефекти од терапијата која се употребува. Исто така, се смета дека пушењето го зголемува ризикот за појавата на шизофренија.
Бенефитите од откажувањето треба да се мерат и преку подобрувањето на менталното здравје
Често кога говориме за штетноста на цигарите, зборуваме исклучиво за физичкото здравје, па така и откажувањето сметаме дека придобивки само во таа област. Но, реалноста е дека откажувањето на цигарите го подобрува целокупното здравје (ментално и физичко), како и квалитетот на живеењето.
Менталното здравје е подеднакво важно и без негово одржување и негување, нашето целокупно здравје може да биде нарушено и загрозено. Затоа, важно е да се согледаат и разберат последиците и штетноста кои ги носат цигарите, особено во поглед и на менталното здравје. Откажувањето на цигарите треба да биде број еден приоритет за секој кој сака да го зачува своето ментално здравје, но и да го подобри и продолжи својот живот.
За полесно и поуспешно откажување, може да ја прочитате нашата статија посветена токму на оваа тема. Истата можете да ја најдете доколку кликнете тука.
