Често слушаме за мастите како вид на „озогласен“ нутриент – нездрави, калорични, нè дебелеат, треба да ги избегнуваме итн. Но, навистина не би било фер доколку сите масти ги ставиме во ист кош. Факт е дека постојат навистина нездрави масти – првенствено транс мастите, но до некоја мера и заситените масти. Иако заситени масти се присутни во голем број намирници и речиси секогаш се присутни заедно и со здравите незаситени масти, тие сепак треба да се внесуваат во умереност. Поради тоа, денес ќе зборуваме за неколку типови на храна каде често има „скриени“ заситени масти, односно каде можеби не знаеме или не очекуваме овој тип на масти да е присутен во толкава мера.
Дали постои храна која содржи исклучиво еден тип на масти?
Во реалноста не постои храна која што е составена само од еден тип на масти, туку таа е најчесто комбинација од повеќе типови на заситени и незаситени масти. Целта е да се насочиме кон намирници кои доминантно имаат незаситени масти, но тие секако во својот состав ќе содржат и заситени масти.
Во групата на незаситени масти спаѓаат мононезаситените (омега-9) и полинезаситените (омега-6 и омега-3 масни киселини) и тие се наоѓаат во различни намирници.
За добар извор на мононезаситени масти се сметаат: маслиновото масло, маслинките, семките од тиква, јатките, јајцата, сончогледот и сл.
За добар извор на омега-3 се сметаат: масните типови на риба (лосос, сардини, пастрмка, харинга), чиа семе, орев, ленено семе и др.
Добри извори на омега-6 масните киселини се: сончогледовото масло, маслото и семето од сусам, семето од афион, лененото семе, бадемите, индиските ореви и др.
Проблемот настанува кога се консумираат намирници и храна која доминатно не ги содржи овие два типа, туку содржи транс масти.
Каде може да најдеме најмногу „скриени“ заситени масти?
„Скриените“ заситени масти често се присутни во различни преработени и пакувани намирници, избегнувајќи лесно воочување и идентификување од страна на потрошувачите. Неколку типови на намирници кои ќе ги издвоиме се:
- Печива, како што се колачи, слатки, колачиња, бисквити и крофни често содржат скриени заситени масти во форма на путер, маргарин или други замени при нивната подготовка.
- Преработеното месо како колбаси, виршли, сланина и сувомеснати производи се познати по нивната висока содржина на заситени масти, факт што често го занемаруваат потрошувачите. Згора на тоа, овие производи се и значителен извор на сол – комбинација која е навистина штетна по кардиоваскуларното здравје.
- Брзата храна, како плескавици, помфрит, пржено пилешко и други пржени меса содржат скриени заситени масти од маслата за готвење и масните парчиња месо. На ова всушност се должи и нивниот посакуван вкус, но за тој вкус плаќаме со нашето здравје.
- Млечните производи, особено полномасното сирење, павлаката и одредени видови јогурт, можат исто така да бидат значајни извори на заситени масти.
Дополнително, постојат низа на секојдневни „брзи оброци“ како што се замрзнатите пици и замрзнатите пецива кои се подготвуваат исклучително брзо, но најчесто имаат додадени масла и масти за подобрување на вкусот и текстурата, што ги прави вкусни, но исто така и потенцијално штетни за здравјето. Информираноста за нутритивната содржина на овие намирници е од клучно значење за носење правилни одлуки кога пазариме и за намалување на здравствените ризици поврзани со прекумерното внесување на заситени масти.
