Модерниот начин на живот подразбира сé помалку движење, сé помала употреба на мускулатурата. Човекот никогаш претходно не седел толку колку што седи во последниве неколку децении.
Огромниот дел од работните места се во канцелариски услови, пред компјутер, во седечка положба, но се седи и при гледање телевизија, патувања, социјализирање, возење итн.
Во изминатиот период на пандемијата со коронавирусот, голем дел од луѓето почнаа да работат и од дома, а и движењето беше ограничено. Значи седењето стана уште позастапено.
Седењето на работните места е со часови, односно се станува само кога е неопходно, да се отиде до тоалет, пауза за кафе или храна и толку. Останатиот дел од денот се поминува на столчето.
Седењето можеби и попроблематично е и кај децата и младите. Седење на училиште, факултет, во читална, дома пред компјутер итн.
Сé на сé, луѓето го поминуваат речиси половина од денот во седење.
Колку е навистина ризичен ваквиот начин на живот? Како да си помогнеме?
Седењето ја намалува потрошувачката на калории и нé дебелее
Физичката активност не подразбира само поинтензивни активности. Самото стоење или одење исто така е физичка активност за која е потребно одредени количество енергија.
Отсуството на оваа лесна физичка активност е значаен ризик-фактор за зголемување на телесната тежина.
Значи, седечкиот начин на живот, на долг рок води кон гојазност, која пак потоа е може да ни создаде и поголеми проблеми.
Студиите го поврзуваат седечкиот начин на живот со зголемениот ризик од предвремена смртност
Некои правени статистички анализи на над милион луѓе, покажуваат дека седечкиот начин на живот е поврзан со предвремена смртност од различни причини, односно оние кои повеќе седеле, имале за околу 30% поголем ризик од предвремена смрт.
Постојат и студии кои ја негираат директната поврзаност, но јасно е дека недостатокот од физичка активност на долг рок води кон хронични заболувања, најчестата причина за предвремена смрт.
Седечкиот начин на живот е директно поврзан со повеќе заболувања
Студиите даваат податоци според кои седечкиот начин на живот е директно поврзан со повеќе од 30 хронични заболувања и состојби, вклучително 100% поголем ризик од дијабет тип 2 и 147% зголемен ризик од кардиоваскуларни заболувања.
Истражувањата велат дека одење помалку од 1500 чекори дневно, или седењето продолжени периоди без да се намали калорискиот внес, може да предизвика инсулинска резистентност, клучен предуслов за развој на дијабет тип 2.
Една интересна студија го испитувала здравјето на срцето на шоферите на автобусите и кондуктерите. Сите волонтери во истражувањето имале сличен профил на исхрана, но природната на работното место се покажала како зголемувач на ризикот од срцеви заболувања кај шоферите, во споредба со кондуктерите, кои повеќе се движат и стојат.
Други ризици од седечкиот начин на живот:
• Седењето го зголемува ризикот за развој на длабока венска тромбоза
• Зголемена анксиозност
• Болки во грбот и вратот – седечката положба создава продолжен притисок во мускулите на грбот, вратот и на ‘рбетот, притисок кој се засилува со текот на времето. Затоа, ако редовно седите, користете одредени анатомски и удобни столици.
• Проширени вени
• Ослабени мускули и коски
• Ослабен имунитет
• Хормонски дисбаланс
• Нарушена цирукалација
• Зголемени нивоа на инфламација
• Кифоза и сколиоза, особено кај помладите
Како да си помогнеме ако седењето ни е неизбежно секојдневние?
Истражувањата покажуваат дека дури и минимална, лесна физичка активност од 10тина минути може да направи значајна разлика.
◦ Одете до работа/училиште пеш или со велосипед. Ако користите јавен превоз, симнете се некоја станица понапред и останатиот дел од патот пешачете.
◦ Станувајте на секој половина или еден час и неколку минути работете на тој начин.
◦ Правете и паузи за кратко раздвижување на секој половина час
◦ Секогаш користете ги скалите, пред лифтот
◦ Често практикувајте истегнување
◦ Искористете ги паузите за оброк да прошетате надвор на воздух, да ги активирате сите мускули
◦ Секогаш наоѓајте си изговор да станете, барем еднаш во текот на 1 час
◦ Почесто стојте или движете се додека разгворате на телефон или гледате телевизија
◦ Научете ги децата како правилно се седи
