Сите знаеме дека пушењето е штетно, но дали всушност знаеме која е главната причина за болестите поврзани со пушењето. За да го проверам Вашето знаење, Ве молам одговорете го следното прашање:
Која е основната причина за болести поврзани со пушењето?
а. Соединенија кои се создаваат при горењето на тутунот како катран и јаглерод моноксид;
б. Никотин кој доведува до зависност;
в. Не знам
Многумина одговорија дека никотинот е главната причина, но еве неколку помалку познати факти кои докажуваат дека никотинот не е главниот причинител за болести поврзани со пушењето.
НИКОТИН – 10 ПОМАЛКУ ПОЗНАТИ ФАКТИ
,,Луѓето пушат поради никотин, а умираат од катран”, позната изјава на познатиот британски психијатар, Мајкл Расел (1932-2009) кој се смета еден од пионерите во развој на концептот на намалување на штетите поврзни со пушењето.
Кога се споменува никотин, првото нешто што паѓа на ум е пушењето и како тоа влијае врз организмот. И тоа е така бидејќи никотинот е супстанца која предизвикува зависност и не е без ризик. Но, она што е факт е дека многу луѓе поставуваат знак за еднаквост помеѓу никотинот и пушењето, а токму ова е многу погрешно. Во продолжение неколку факти кои разјаснуваат многу:
- Никотинот е природен алкалоид кој природно се наоѓа во сите растенија од фамилијата SOLANACEAE. Во оваа фамилија растенија спаѓа тутунот, но овде спаѓаат и модриот патлиџан, карфиолот, компирот, доматите, бамјите, чили пиперките, бабурите. Односно, никотинот е присутен во нашата исхрана, но во мали дози. Некои процени се дека луѓето секојдневно консумираат околи 1400 ng никотин преку вообичаената исхрана. Но, никотинот најмногу е присутен во тутунот чие латинско име впрочем е Nicotiana Tabacum.
- Што вели Американската агенција за храна и лекови (ФДА) за никотинот: ,,Повеќето луѓе знаат дека цигарите и другите производи кои содржат тутун создаваат зависност, но многу луѓе не ја разбираат улогата на никотинот во зависноста од тутун, болести и смрт. Никотинот е високо зависен и ги поттикнува луѓето да користат тутунски производи, но не е она што го прави тутунот толку смртоносен. Тутунот и чадот од тутун содржат илјадници материи. Токму оваа мешавина – не никотинот – предизвикува сериозни болести и смрт кај корисниците на тутун, вклучувајќи фатални белодробни заболувања, како хронично опструктивно белодробно заболување (ХОББ) и рак”.[1]
- Никотинот ја создава зависноста од пушењето, но тој не е примарен причинител за болестите поврзани со пушењето согласно голем број научни истражувања. Според законските ограничувања во Законот за тутун, цигарите не смеат да содржат повеќе од 1mg никотин. За да дојде до труење со никотин, пушачот треба без престанок да консумира 400 цигари или 20 пакувања една по друга.
- Никотинот може да стигне до човековиот организам преку белите дробови, устата или кожата. Согласно СЗО, никотинот од запалена цигара може да стигне до мозокот за 7 секунди. Кога се апсорбира, никотинот влегува во крвотокот и се пренесува во различни концентрации до сите ткива и органи, вклучувајќи го и мозокот каде доаѓа до активација на никотински ацетилхолински рецептори што резултира со чувство на задоволство, подобрување на расположението и ослободување на допамин, а ова предизвикува привикнување кај пушачите.
- Никотинот може да дејствува и како стимуланс и смирувачки, во зависност од околностите и количината која се внесува. Ова може да се објасни зошто некои пушачи велат дека цигарите им даваат енергија и ја стимулира нивната ментална активност, додека други тврдат дека пушењето им ја ублажува анксиозноста и ги релаксира.
- Кога пушачот ќе проба да се откаже од цигарите, недостатокот на никотин предизвикува појава на т.н. синдром на апстиненција кој вклучуваат интензивна желба за никотин, раздразливост, вознемиреност, депресија, нетрпеливост, проблеми со спиењето, немир, глад или зголемување на телесната тежина и потешкотии со концентрацијата.
- Но, никотинот ја создава зависноста, а токсините како катранот, јаглерод моноксид, бензен и слични други хемиски соединенија кои се присутни во чадот при горењето на тутунот ги предизвикуваат болестите од пушењето. Согласно Скот Готлиб, директор на ФДА во периодот од 2017-2019, никотинот е причината, но никотинот е и решението на проблемот со пушењето.
- Кога ќе се запали цигарата, тутунот гори на температура над 600 степени целзиусови, но за да се ослободи никотинот од тутунот доволни се минимум 250-300 степени. Со други зборови, никотинот може да биде ослободен и на други начини различни од пушењето. Токму на овој принцип се развиени алтернативни производи кои овозможуваат задоволување на потребата од никотин, но избегнување на чадот, односно на горењето на цигарите. Така впрочем е развиена никотинската лепенка од страна на Д-р Френк Ецкорн која е одобрена од страна на Американската агенција за храна и лекови.
- Производителиtе на цигари се повеќе се ориентираат кон развој на производи преку кои се избегнува процесот на согорување, намалувајќи ја штетата. Такви производи се уредите кои го загреваат тутунот, наместо да го горат. Такви се и електронските цигари каде никотинот е присутен во облик на течност кои може но и не мора да биде екстрахиран од тутун. Таков производ е и шведскиот снус кој всушност претставува тутун спакуван во кесички кои се користат за орална употреба. Некои од овие производи се присутни и на македонскиот пазар.
- Некои држави како Велика Британија, Шведска, Нов Зеланд и други ги препознаваат овие производи како дел од своите стратегии за намалување на пушењето и намалување на штетноста од пушењето. Шведска е земја со најмала инциденца на пушење во Европа од само 5%.
Најдобра одлука за пушачите е да се откажат целосно од пушењето. Ова е во интерес на нивното индивидуално здравје и добросотојба, но и на здравјето на околината. Имајќи предвид дека сме препознаени како нација на пушачи, Македонија треба да ги следи светските трендови, институциите треба да направат повеќе да се реши овој најголем здравствен проблем. Добри примери од светот има и не е тешко да се имплементираат.
[1] Nicotine: The Addictive Chemical in Tobacco Products | FDA
