Вирусите се сметаат за ,,граница” помеѓу она што значи ,,живо” и она ,,неживото”.
За тие да се размножуваат и да можат да се сметаат за живи, неопходен им е домаќин, односно клетка-домаќин. Но, тие можат да останат активни, односно спремни за да нападнат клетка домаќин и надвор од организмот домаќин, неколку часа, па и неколку денови, во зависност од типот на вирус. Корона вирусот може во соодветни надворешни услови и површини, да остане активен и до 5 дена.
Дезинфекциските средства со висок процент на алкохол (над 60%) се ефикасни во отстранувањето на вирусите од контаминираните површини (разни површини и рацете), но обичниот сапун е многу поефикасен. Причините зошто е тоа така ќе бидат тема на овој текст.
Оваа тема е особено интересна бидејќи се наметнува следното прашање: Како може еден обичен сапун да го ,,уништи” вирусот, а лек за него да не може да се најде ниту за милион долари?
Прашањето изгледа логично на прв поглед, но проблемот е следен. Сапунот и дезинфекциските средства на база на алкохол го убиваат вирусот (или подобро кажано потенцијалниот вирус, односно вирион) надвор од организмот, на надворешните површини и кожата.
Зошто сапунот е толку ефикасен во справувањето со CoViD-19, па и повеќето други вируси?
Вирусот е честичка која е составена од 3 градбени единици: рибонуклеинска киселина (RNA), протеини и масти. Помеѓу овие градбени блокови нема ковалентни врски кои би ги држеле поцрвсто, што значи дека не ни се потребни ,,силни хемикалии” за нивно раздвојување, а со тоа и деактивирање на вирусот.
Како вирусот завршува на нашите раце?
При кивање или кашлање на лице кое е инфицирано, секретни капки завршуваат на различни достапни површини (можат да патуваат по кивањето или кашлањето и до 2 метри во далечина).
Како што рековме, вирусот на тие површини може да преживее со часови, па и со денови (во зависност од типот на површината и условите). Во текот на тоа време, со нашите раце можеме да го ,,собереме вирусот” од таквите површини, па при допир со рацете на нашето лице, особено на очите, носот или устата, можеме да се инфицираме.
Овие секретни капки на површината од нашата кожа, лесно се сушат, но вирусот останува потенцијално активен. Кожата е идеална средина (површина) за вирусот. Таа е органска материја и на еден начин вирусот се ,,залепува” на неа, по допирањето на контаминираните површини.
За да го отстраниме вирусот од нашите раце постојат три начина:
Првиот начин е да ги миеме рацете само со вода. На овој начин, можеме да го отстраниме вирусот, но највеќе ако секретните капки во кои се наоѓа не се исушени, во спротивно овој начин е многу малку ефикасен. Тој и инаку е не доволно ефикасен. Затоа, не треба да се потпираме на миењето раце само со вода.
Вториот начин е миење на рацето со вода, во комбинација со сапун. Тука случајот е сосем поинаков. Сапунот содржи компоненти кои се налик масни супстанции, познати како амфифили, структурно слични на масната компонента која е присутна кај вирусната мембрана. Moлекулите на сапунот се составени од хидрофобен и хидрофилен дел, односно дел кој има тенденција да се врзе со вода и дел кој има тенденција да се врзе со масна компонента. Мембраната на вирусот е масна компонента, па така хидрофобниот дел од молекулата на сапунот се врзува за него и на еден начин го разорува од струкурата во која е поставен кај вирусот. На тој начин, внатрешноста на вирусот останува незаштитена, па неговиот генетски материјал навлегува во околната вода. Така, генетскиот материјал и другите разорени компоненти остануваат заробени во мицелите на сапунот. По плакнењето на рацете сите овие компоненти се отстрануваат.
Третиот начин на отстранување на вирусот од рацете е со дезинфекциони средства на база на алкохол. Овие средства кои имаат висок процент на алкохол (над 60%) делуваат на сличен начин како сапунот. Но, сапунот е поефикасен затоа што е потребно помало количество на сапунеста вода за да се покријат сите површини на кожата на дланката, секако со соодветно триење. Покривањето полесно се обезбедува.
Додека, во случајот на алкохолните средства, потребни се поголеми количини. Потребно е буквално вирусот да се ,,потопи” во алкохол одредено кратко време, но треба и да се нанесе на секој дел од раката во еднакво количество. Тоа е потешко за постигнување (некој мал раб од површината на кожата може да остане непотопен или недоволно потопен), па затоа се препорачува, како примарно средство да се користи сапунот. Секако, доколку во моментот немате достапно сапун и вода, силно се препорачува користење на овие средства.
