Можеби најлесно воочлив ефект од недоволниот сон е нарушеното когнитивно здравје, односно намалената концентрација, фокус и меморија. Денес ќе зборуваме токму за ова – како недостатокот од сон влијае на нашите когнитивни функции.
Зошто е важна добрата „хигиена на спиење“?
Проценките се дека приближно една третина од нашиот живот ќе го поминеме спиејќи. Тоа значи дека сонот е незаменлив и голем дел од нашиот живот, а тоа е така со причина. Во нашето тело постои внатрешен биолошки часовник или т.н циркаден ритам. Ваквиот ритам претставува збир на физички и ментални промени, како и промени во однесувањето, кои го следат 24 часовниот циклус на денот. Овие природни промени во телото главно се придвижувани од светлината, односно од денот и ноќта. При крајот на денот и почетокот на ноќта, телото започнува со лачење на хормонот мелатонин кој нè прави да се чувствуваме поспано и помага при одржување на ваквата поспаност низ целата ноќ.
Имањето на квалитетен сон во текот на ноќта ни овозможува нормално функционирање наредниот ден, контрола на нашиот метаболизам и телесна тежина, добро расположение, го намалува ризикот за појава на разни заболувања и сл.
Науката потврдува дека голем дел од нашето здравје може да се поврзе со добриот сон. Во претходни статии ја имаме и дискутирано поврзаноста на сонот со нашето целокупно здравје и имуниот систем.
Како влијае недостатокот од сон врз когнитивните функции?
Недостатокот од сон има длабоки ефекти врз когнитивните функции и здравјето, влијаејќи на различни аспекти на функцијата на мозокот и физиолошката благосостојба. Научните студии постојано покажуваат дека недоволното спиење ги нарушува когнитивните процеси како што се вниманието, меморијата, носењето одлуки и времето на реакција. Префронталниот кортекс, одговорен за извршните функции од повисок ред, е особено ранлив на недостаток од сон, што доведува до нарушено носење одлуки и способност за решавање проблеми. Дополнително, дефицитот од сон ја нарушува т.н консолидација, попречувајќи го преносот на информации од краткорочен во долгорочен тип на складирање на меморијата. Спиењето игра клучна улога и во регулирањето на емоциите, а ненаспаноста се поврзува со зголемена раздразливост, промени во расположението и намалена емоционална отпорност.
Влијанието на недостатокот од сон се протега и надвор од основните когнитивни задачи, влијаејќи на когнитивните функции на повисоко ниво како што се креативноста и иновативноста. Истражувањата покажале дека лицата со недостаток од сон покажале намалено дивергентно размислување, ограничувајќи ја нивната способност да најдат нови решенија за проблемите. Бидејќи спиењето игра клучна улога во когнитивната флексибилност, способноста за прилагодување и префрлање помеѓу различни когнитивни стратегии, што е од суштинско значење за решавање на проблеми и донесување одлуки во сложени средини исто така е намалена кај лицата со дефицит на сон.
