Моментално, додека го читате ова, најверојатно седите дома, на работа, во автомобил или пак во автобус. Седењето неколку минути за да го дочитате текстов не е нешто лошо, но што подолго седите, тоа телото ви станува ,,повознемирено”. Всушност седи и ги брои моментите додека повторно не станете и не го ,,ангажирате”.
Можеби ова ви звучи неверојатно и апсурдно. Па нели седењето ни создава пријатно чувство на смиреност и одморање? Биологијата не вели така.
Секако, седењето во пократки интервали може да ни помогне да се одмориме и да го намалиме стресот под кој ни било ставено телото ако сме правеле некоја поинтензивна активност. Сепак, денешниот начин на живеење наложува постојано седење.
Човечкото тело е направено за да се движи!
Модерниот начин на живеење прави да седиме значително повеќе време отколку што сме активни. Тоа апсолутно претставува неприродна состојба за нашето тело чиј ,,дизајн” е стар повеќе илјадници години.
За ова постојат докази ,,запишани” во самата наша анатомија. Во нас имаме повеќе од 360 зглобови и околу 700 скелетни мускули што ни ги овозможуваат елегатните, лесни и еластични подвизи.
Уникатната структура на човековото тело му овозможува нешто посебно – можноста за исправеност. Ваквото еволутивно приспособување не е воопшто наивно поради тоа што на некој начин и се спротиставува на гравитацијата.
Движењето на крвта, односно ефикасноста нашиот циркулаторен систем во голема мера зависи од нашето движење. Нашите нервни клетки исто така имаат корисен ефект од движењето. Обликот (можноста за еластичност) и функционалноста на кожата исто така укажуваат дека сме создадени за движење.
Ако секој дел од нашето тело е создаден и чека да биде придвижен, што се случува кога тоа не му го овозможуваме?
Влијание на ‘рбетниот столб
Нашиот ‘рбет е долга структура, составена од коски и дискови од ‘рскавици помеѓу нив. Зглобовите, мускулите и лигаментите што се поврзни со коските, всушност служат како основа што го одржува стабилен системот на ‘рбетот.
Вообичаениот начин на седење е со искривен ‘рбет и сведнати раменици. Ваквата позиција создава нерамномерен притисок врз ‘рбетниот столб. Со текот на времето, ваквата ситуација создава истрошувања и одредени кинења во спиналните дискови, но и прекумерна работа за некои лигаменти, зглобови и мускули кои се мачат за да се адаптираат на закривената позиција.
Бели дробови
Искривеноста при седењето исто така притиска на белите дробови, односно го стеснува просторот во градниот кош. Тоа значи дека белите дробови имаат помалку простор за ширење при вдишувањето. Ова е краткорочен проблем, бидејќи значи помалку кислород во крвта.
Мускули и зглобови
Околу коските се наоѓаат мускули, нерви, артерии и вени кои ги формираат слоевите мекото ткиво во нашето тело. Долгите периоди на седење ги истегнуваат, притискаат и им создаваат стрес на најразлични мускули.
Дали некогаш сте почувствувале трнење во нозете додека седите или додека нозете ви се прекрстени (некогаш дури и подуеност)? Причината зад ова е блокирањето на нервните импулси и дотокот на крв до ткивата во нозете.
Ризикот од зголемена телесна тежина и нарушено кардиоваскуларно здравје поради претераното седење е повеќеслоен
Продолжените периоди на седење исто така времено ги деактивираат специфичните ензими наречени липопротеин липази. Станува збор за специјализирани ензими во ѕидовите на крвните садови што се задолжени за контролирање на триглицеридите или мастите во крвта. Всушност тие ги разградуваат триглицеридните молекули во крвта. Ова би значело дека кога седиме не согоруваме ниту одблизу толку маснотии во однос на периодите кога се движиме и заради оваа причина.
Кои се ефектите врз мозокот?
Најголемиот дел од времето додека седиме го користиме за ,,употребување” на мозокот. Работиме, читаме, мислиме итн. Сепак, иронично, продолжените периоди на седење всушност одат во спротивност на оваа цел.
Седењето го намалува протокот на крвта и количеството кислород кое влегува во белите дробови. Нутриентите од крвта и кислородот се неопходност за мозокот, па нивните намалени вредности неминовно ќе влијаат на намалување на концентрацијата.
[Поврзано: Како до подобра концентрација?]
Седечки начин на живеење – поопасни се потенцијалните долгорочни последици
За жал, негативниот ефект од седењето не е само краткорочен. Поновите истражувања укажуваат дека продолжените периоди на седење се поврзуваат со одредени срцеви заболувања, дијабет, бубрежни проблеми, проблеми со црниот дроб, па дури и со некои типови на канцер. Според проценките, дури 9% од случаите (или 5 милиони луѓе годишно) на т.н. ,,предвремена смртност” се подиректно предизвикани од т.н. ,,Седечки начин на живот”.
[Поврзано: Повеќе седење, поголем ризик од канцер!]
Така, нешто што изгледа како безопасна навика, има силна моќ да влијае негативно на нашето здравје.
Решението е едноставно!
За среќа, решението на овој проблем е интуитивно и релативно едноставно.
Кога немате избор или морате да седите, како на пример на работното место, постојат повеќе работи што можете да ги направите за да си помогнете. Прво и основно обидете се да бидете што е можно поисправени додека седите.
Како да си помогнеме ако седењето ни е неизбежно секојдневние?
Истражувањата покажуваат дека дури и минимална, лесна физичка активност од 10тина минути може да направи значајна разлика.
◦ Одете до работа/училиште пеш или со велосипед. Ако користите јавен превоз, симнете се некоја станица понапред и останатиот дел од патот пешачете.
◦ Станувајте на секој половина или еден час и неколку минути работете на тој начин (можете да користите аларм за потсетување).
◦ Правете и паузи за кратко раздвижување на секој половина час
◦ Секогаш користете ги скалите, пред лифтот
◦ Често практикувајте истегнување
◦ Искористете ги паузите за оброк да прошетате надвор на воздух, да ги активирате сите мускули
◦ Секогаш наоѓајте си изговор да станете, барем еднаш во текот на 1 час
◦ Почесто стојте или движете се додека разгворате на телефон или гледате телевизија
◦ Научете ги децата како правилно се седи
[Поврзано: Колку минимум ЧЕКОРИ треба да направите во денот?]
