Д-р Митов

Ширењето на коронавирусот кое сè уште не покажува знаци на запирање, но и сезоната на гриповите која е пред нас, ја зголемува загриженоста кај населението, па сите оправдано сме фокусирани на прашањето: Како да се заштитиме?

Веќе сите добро научивме колку се важни одржувањето на дистанцата, правилното миењето на рацете со сапун и топла вода и нивното дезинфикување кога не сме во можност постојано да ги миеме. Но, покрај овие докажани мерки за заштита од патогените (штетните микроби), во јавноста, а особено на интернет просторот, кружат многу информации и совети околу тоа како да ги избегнеме различните непријатни инфекции (посебно со појавувањето на коронавирусот).

[Поврзано: САПУНОТ – најдоброто оружје против короната
Зошто ,,ОБИЧНИОТ” сапун е подобар од АНТИБАКТЕРИСКИОТ?]

Претходно зборувавме општо за најраспрстранетите митови поврзани со коронавирусот.
Денес, нешто повеќе за заблудите и лажните информации околу ширењето и начините на кои можете да се заштитите од различните штетни микроби (бактерии, габи, вируси..).

Заблуда број 1: Носењето ракавици превенира од инфекции

Можеби на прв поглед излгеда сосема логично дека ракавиците помагаат, но тие не можат многу да нè заштитат од ширењето на инфекциите. Ако подобро размислите, ќе заклучите дека ракавиците се како ,,втора кожа”, што значи како што микробите можат да се најдат на кожата од вашите раце, тие можат да се најдат и на ракавиците.

Штетните микроби (освен оние кои водат до кожните инфекции) не нè напаѓаат и инфицираат преку кожата, таа е бариера за нив, исто како што се и ракавиците. Инфекциите доаѓаат доколку го допреме лицето со нечисти раце, па така тие ,,доаѓаат” и од допирањето со нечисти ракавици. Ракавиците се користат во постерилни услови при оперативни зафати од малку поинакви причини.

Значи, за да нè заштитат, треба постојано да ги миеме или менуваме, како што ги миеме и рацете. Ќе се согласите дека тоа не е воопшто практично и логично.

Затоа, заклучкот е едноставен – ракавиците не нѝ се потребни, особен оние памучните.

Кога ракавиците се корисни и потребни?

При контакт со телесни флуиди со заразено (или потенцијално заразено) лице од некаква инфективна болест (крв, урина, столица, плунка итн.), при чест контакт со фреквентно или често допирани површини, тоалети, чистење на некакви валкани места итн. Секако, притоа не треба да го допирате лицето со ракавиците, а по нивното вадење, треба добро да ги измиете рацете со сапун и вода.

[Поврзано: Лицето несвесно го допираме 16 пати на час, како да се одвикнеме? ]

Заблуда број 2: Витаминот Ц може да ја излекува инфекцијата

Точно е дека витаминот Ц е многу значен, помеѓу другото и за имуниот одговор, а одредени студии укажуваат и на тоа дека суплементацијата со овој витамин може да го намали времетраењето на симптомите на настинка. Сепак, тој не е лек за микробни инфекции.

Експертите советуваат дека доволното одморање може значително да го намали периодот со непријатните симптоми.

Значи со одморањето, чаевите, здравата храна и со некои суплементите, како витаминот Ц на пример, си помагате за полесно да ја пребродите настинката, а не за да ја излекувате.

Заблуда број 3: Грипот е само лош тип на настинка

Иако е можно симптомите да се ,,преклопуваат”, сепак грипот може да биде значително поопасен отколку обичните настинки. Само во САД, годишно од компликации на грипот умираат над 35 илјади луѓе, а над 200 илјади имаат потреба од хоспитализација.

Да се надеваме дека сега популацијата е поинформирана околу заштитните мерки заради корона пандемијата, бидејќи истите тие важат и за сите останати респираторни инфекции, па и нивната стапка ќе се намалува. Како и од коронавирусот, така и од останатите вирусни респираторни инфекции, во поголем ризик се одредени групи на луѓе и тие треба да бидат повнимателни: повозрасни луѓе, трудници, деца и поединци со компромитиран имунитет или некакви хронични заболувања. Корона пандемијата уште еднаш нè потсети колку е значајна имунизацијата, односно вакцината која за среќа ја имаме за ,,обичниот грип”.

[Поврзано: Природни оружја против ,,обичниот” грип]

Заблуда број 4: Здравите луѓе немаат потреба од вакцина за грип, а таа може да им направи повеќе штета отколку корист

Како што веќе споменавме, одредени групи на луѓе се со зголемен ризик од компликации со инфлуенцата (или другите инфективни вируси) и кај нив е јасно дека е корисн да се имунизираат, односно вакцинираат, но и секој останат поединец е подложен на заразување со грип. Дополнително, ако не се плашите од иако малку веројатните, но можните потенцијални компликации, тогаш вакцинирањето има смисла бидејќи како носители можете да го пренесете вирусот на луѓе од ризични категории.

Заради овие причини, Американската агенција за превенција и контрола на болести, попозната како CDC, препорачува вакцинирање од грип на сите категории на луѓе (освен на бебињата помлади од 6 месеци).

Поради мутации на инфлуенцата, ревакцинациите се исто така препорачани, секоја сезона. Околу опасностите. Сите вакцини подлежат на нависина долготрајни процедури на проверка и одобрување, па нема некој голем простор за загриженост.

Заблуда број 5: Можете да третирате грип и други вирусни инфекции со антибиотици

Едно од најштетните погрешни тврдења. Антибиотиците делуваат исклучиво на бактериите и тоа селективно. Третманот на пациентите со грип, вирусни инфекции или коронавирус со антибиотици е заради можните придружни бактериски инфекции кои можат да се јават. Секако, тоа е по препорака на лекар. Немојте никогаш на своја рака да користите антибиотици, ниту пак по препорака од лекар доколу нема крвни тесотив кои јасно ќе укажуваат на бактериска инфекција.

Зошто прекумерното непотребно користење на антибиотиците може да биде толку штетно за човештвото, прочитајте тука.

Заблуда број 6: Корона вирусот е ист како обичниот грип (инфлуенцата)

Точно е дека постојат низа на сличности, особено во лесната симптоматологија како кашлица, температура, но и потешките симптоми како пневмонија. Исто така, и обичниот грип може да биде фатален.

Сепак, целокупната слика вели дека Covid-19 заболувањето е многу посериозно. Досегашните студии покажуваат дека смртноста се движи од 1 до 3%. Оваа вредност кај обичниот грип е 6-10 пати помала.

Заблуда број 7: Гладувањето и избегнувањето на храната побрзо ќе ја запре инфекцијата

Иако еден од симптомите на грипот е намалениот апетит, сепак избегнувањето на храната при инфекциите и не е баш најпаметна идеја, освен ако не се работи за специфична стомачна инфекција.

Имуниот систем и сите органски системи на телото не само што сè уште имаат потреба од нутриенти и енергија, туку при гриповите и инфекциите таа е зголемена. Внесувањето течности е доста важно, па дури можеби и клучно. Пијте многу вода, чај и јадете супи.

[Поврзано: Што се случува со нашето тело кога не пиеме доволно ВОДА?
Изгубен апетит? Некогаш може да е сериозен знак]

Нема некој во Македонија што не го слушнал познатото: ,,Затвори го прозорецот, ќе те фати промаја”.

Промајата е можеби најпознатиот ,,непријател” на здравјето ширум Балканскиот полуостров. Интересно е да се каже дека многумина надвор од Балканот никогаш и не чуле за овој феномен, за нив тоа е едноставно обично проветрување.

Обично луѓето се позагрижени околу промајата на зима, но таа не е прифатлива ниту во летниот период. Зошто е тоа случај? Кое е искуството што ги натерало луѓето толку да се плашат од постуденото воздушно струење дури и на лето? Во текстов ќе се обидеме да дадеме објаснување која е причината за стравот, но и зошто промајата може да биде сосема спротивно, корисна по нашето здравје.

Постои ли промаја?

Она што луѓето го подразбираат под овој феномен, односно чест виновник за некои заболувања, не постои. Значи, промајата не може да биде причина за било какво заболување.

Постои струење на поладен воздух помеѓу два помали отвори (на пример прозорци, врати) или друг вид на површини што овозможуваат насочено струење на воздухот. Па се наметнува прашањето, како едно обично струење на воздух може да ни предизвика проблеми?

,,Последиците“ од промајата

Негативните ефекти од промајата се всушност истите негативни ефекти од студениот воздух, она што ја прави разликата меѓу студениот воздух и промајата е движењето/струењето.

Ваквото струење овозможува полесно и побрзо разладување на одреден простор, а особено е проблем ако е насочено кон одреден дел од телото. Зошто? Температурата на воздухот полесно ја чувствуваме со зголемениот контакт со него, а тој контакт е многу олеснет преку струењето – поголемо струење значи поголем контакт, поголем контакт значи поголемо разладување (затоа што скоро во секое годишно време возудхот е поладен од нашата телесна температура 37◦С).

Проблемите со разладениот воздух се движат главно во 3 насоки:

1) Ладниот воздух и дишните патишта

Дишењето ладен возудух може да биде негативно за сите луѓе, а особено за оние со респираторни заболувања, како астма, бронхитис, хронична опструктивна белодробна болест итн. Ваквиот ладен воздух кај пациентите со респираторни дијагнози предизвикува кивање, кашлање недостаток од здив, но и зголемен интензитет на воспалителени процеси.

Ова е случај затоа што ладниот и сув воздух може да предизвика иритација или надразнување, но и стеснување на дишните патишта и белите дробови, што понатаму води до отежнато дишење. Исто така, тој ја суши мукозата или течноста од дишните патишта, односно таа побрзо испарува, отколку што е можно да биде заменета. Тоа е дополнителен проблем за луѓето со респираторни проблеми.

Најчест совет за избегнување на овие негативности е дишењето преку носот, бидејќи на тој начин воздухот значајно се затоплува и навлажнува, па кога ќе стигне до долните дишни патишта, веќе не е проблематичен. Дишењето преку устата не го овозможува споменатото затоплување и навлажнување на воздухот.

2) Струењето на воздухот и вкочанетоста на мускулите

Студиите правени на оваа тема во Холандија (2002) и Финска (2009), покажале дека провевот или промајата може да предизвика вкочанетост и болки во вратот и грбот.

Причините за ова се многу едноставни. Насоченоста на ладно струење во одреден дел од телото, на пример вратот, предизвикува постојано движење на мускулите во тој регион, па тоа на подолг рок (пример при спиење) може да доведе до нивно истегнување, што води до вкочанетост, отоци и болка. Ќе се запрашате какво движење на мускулите?

Движењето на овие мускули е мало за да се забележи (повеќе би рекле како некој грч), а често и несвесно и се случува за да се загреат. Истото се случува на пример кога чекаме автобус на станица во многу ладен ден, односно кога тресеме со цел да го загрееме телото.

Сепак, ова не е случај кај секого, а научниците сметаат дека тоа се должи на различната мускулна реакција на ладно кај различни поединци.

3) Ладниот воздух и подложноста на инфекции

Според досегашните научни податоци ладното време ја зголемува веројатноста од респираторни инфекции. Зошто е тоа така?

Како што претходно споменавме ладниот воздух ги суши дишните патишта, односно нивната мукоза или течноста која нé заштитува од разните патогени и непатогени натрапници. Дополнително на тоа, повеќето патогени микроорганизми преживуваат подобро на поладни временски услови.

Ова значи дека на зима, освен што сме повеќе изложени на ладен воздух кој ни ги суши дишните патишта, повеќе сме и изложени и на штетни микрооранизми, а и поголем период поминуваме во затворени простории. Тоа се објаснувањата зошто зиме повеќе заболуваме од респираторни инфекции.

Заклучок околу ,,последиците”

Последниците како што видовме се најчесто индиректни и најчесто не се должат на струењето на поладен воздух (промаја), туку на самиот ладен воздух. Од ладниот воздух можеме да се заштитиме на различни начини, а правењето промаја во домот е задолжителна барем еднаш дневно, со тоа што ако е денот навистина ладен, можете да излезете од домот во оние 10тина минути наменети за проветрување.

Во продолжение, зошто ова проветрување е важно и кои се друите корисни дејства на промајата.

Корисни дејства на промајата

Веројатно корисните дејства на промајата или провевот се многу повеќе од можните штетни, тука спаѓаат:

• Чистење на насобраната прашина во домот

• Влегување на свеж воздух во домот

• Прочистување на потенцијалните токсини од чадот, но и на самиот чад како алерген (ако пушите или се загревате на дрва)

• Во домот често има фреквенција на различни луѓе кои можеби имаат некакви респираторни инфекции, по нивното заминување можно е во воздухот да останат некакви патогени. Промајата значително ги расчистува овие опасности.

• Ако чувате милениче, често влакната и потенцијалните патогени од неговата кожа завршуваат во воздухот. Провевот ги носи надвор од домот.

• Летните горештини знаат да бидат проблем. Провевот и тука може да помогне во ладењето на домот, а со тоа да помогне и да заштедите средства.

На крајот како краток заклучок: Немојте да бегате од промајата доколку не сте забележале дека ви пречи и проветрувајте го домот редовно.

Кога ќе се спомене просото, поголемиот дел од луѓето помислуваат на храна за птиците, односно за папагали. Сепак, можеби и не е толку познато, но оваа хранлива и вкусна житарка која може да живее и на не толку богати почви, се употребувала од луѓето уште од почетоците на човековата цивилизација.

Освен што е доста хранлив избор (витамини, минерали итн) просото не содржи глутен што го прави погодна храна и за оние со целијакија.

Во зависност од начинот на подготовка, просото може да биде кремасто, како пире од компир, но и со поцврста површина и мека внатрешност, како оризот. Тоа го прави погодно за низа различни рецепти.

Постојат повеќе видови од оваа житарка, односно повеќе бои и облици, но по нашите продавници најчесто можеме да го најдеме излупеното просо со жолта боја.

Најчесто се користи во земјите во развој низ Африка и Азија, но во последно време и кај нас се користи доста често. Во продолжение, 4 причини зошто јадењето просо треба да биде уште почесто, но и кои лица треба да го избегнуваат.

1) Богат нутритивен, но и антиоксидативен извор

Просото е пред сé скробна храна, богата со минерали и витамини.

Во 174g просо се содржат:
◦ 207kcal
◦ 41g јаглехидрати
◦ 2,2g растителни влакна
◦ 6g протеини – просото обезбедува најмногу есенцијални аминокиселини од било која друга житарка. Аминокиселините се градбени единици за протеините, а есенцијални се оние кои телото не може само да ги продуцира, па мораат да бидат внесени преку исхраната.
◦ 1,7 масти
◦ 31% од Дневните Потреби за бакар
◦ 25% од ДП за фосфор
◦ 19% од ДП за магнезиум
◦ 24% од ДП за витамин Б2
◦ 31% од ДП за витамин Б3
◦ 29% од ДП за витамин Б6
◦ 17% од ДП за витамин Б5
◦ 8% од ДП за витамин Б9
◦ 13% од ДП за калциум – најголема содржина на калциум од сите житарки.
◦ 6% од ДП за железо

Просото е богато и со фенолни антиоксиданти, особено ферулична киселина и катехини.
Антиоксидантите се прва линија на одбрана од процесите на хронична инфламација во организмот, предизвикани од оксидативниот стрес.

Борбата на организмот со оксидативниот стрес, кој е предизвикан од слободните радикали е од особено значење за намалувањето на хроничните воспалителни процеси, кои пак се вбројуваат помеѓу главните ризик-фактори за повеќе хронични заболувања

Феруличната киселина повеќето студии ја поврзуваат со побрзото заздравување на раните, со заштитата на здравјето на кожата, но даваат податоци и за нејзините силни антиоксидативните својства. Катехините генерално делуваат на заштитувањето од труењата со тешките метали, преку врзувањето со нив во крвотокот.

Сепак, треба да се знае дека концентрацијата на антиоксидантите зависи од бојата на просото, оние потемните имаат поголеми количества.

2) Просото е добра храна за здравјето на срцето

Освен што ова својство се должи на антиоксидативниот ефект, просото е од помош за срцевото здравје и на неколку други начини.

На пример, тоа е добар извор на магнезиум, минерал кој е значаен во регулирањето на крвниот притисок, а во студиите се покажал и како намалувач на ризикот од срцев удар, особено кај луѓето со некакви срцеви заболувања.

Просото е добар извор и на растворливи растителни влакна и одредени протеини, што може да делува на намалување на нивоата на холестерол, но и на маснотиите во крвта.

Знаеме дека високиот процент на холестерол и триглицериди во крвта е помеѓу најзначајните ризик-фактори, кога станува збор за кардиоваскуларните заболувања.

Дополнително, просото содржи фитонутриенти наречени лигнани, кои од користната цревна микрофлора се трансформираат во соединенија(најголемиот дел ентеролактони), кои освен што можат да имаат антиканцерогено дејство, делуваат заштитувачки и во однос на срцевото здравје.

3) Корисна храна и за дијабетичарите, но и за слабеење, дигестивно здравје

Како што веќе споменавме, просото е одличен избор на растворливи растителни влакна и нескробни полисахариди – два типа на недигестибилни јаглехидрати кои ја помагаат контролата на шеќерот во крвта.

Растителните влакна го намалуваат гликемискиот индекс на храната, односно брзината на преминување на глукозата во крвта е успорена. Дополнително, се врзуваат со водата во стомакот и промовираат чувство на ситост и се одлична храна за корисната цревна флора.

Овие факти се корисни, покрај за процесот на слабеење и здравјето на корисната микрофлората, за луѓето со дијабет.

Исто така, споменавме дека просто (како и повеќето полнозрнасти житарки) е богат извор и на магнезиум, минерал кој делува како кофактор за преку 300 ензими, вклучително и ензимите кој имаат улога во метаболизмот на глукозата и инсулинската секреција или лачење.

Сé поголем број студии укажуваат дека освен што полнозрнастите житарки го намалуваат ризикот од кардиоваскуларни заболувања, тие го намалуваат и ризикот од дијабет тип 2.

4) Добра храна за превенирање од создавањето на жолчни камчиња

Одредени студии покажуваат резултати според кои просото и останатата храна богата со нерастворливи и растворливи растителни влакна, можат да им помогат на жените да ги избегнат непријатните симптоми, однсно појавувањето на жолчните камчиња.

На пример, една студија спроведена на околу 70 илјади жени, вели дека оние кои консумирале храна богата со фибер(било кој вид), имале за 13% намален ризик од развивање на жолчни камчиња, во споредба со оние кои не консумирале храна богата со растителни влакна. Нерастворливите влакна пак, се покажале како намалувачи на ризикот и до 17%.

Истражувачите сметаат дека ова дејство на фиберот се должи, не само на неговото дејство во однос на побрзото придвижување на хранта во дигестивниот тракт, односно добрата цревна перистатика, туку и на неговото намалувачко дејство во однос на лачењето жолчни киселини. Плус на тоа, подобрената инсулинска сензитивност и подобрениот вкупен липиден профил, кој исто така е можен со поголема консумација на растителни влакна, игра одредена улога.

Кои лица треба да го избегнуваат просото?

Просото содржи компоненти наречени гоитрогени кои студиите ги поврзуваат со нарушувањето на нормланата функција на тироидната жлезда. Сепак, според истражувања, потребни се доста големи концентрации од гоитрогените за да се покажат несакани ефекти! Повеќето несакани ефекти се  забележани кај пациентите со недостаток на јод.

Исто така, готвењето на храната со гоитрогени, значително ги деактивира.

Исклучок од ова е просото. За него, истражувачите велат дека може да биде штетно кај луѓето со проблеми со тироидната жлезда и во помали количества.

Амлата е овошка со облик и големина на слива и специфичен киселкаст вкус. Широко  е распространета на Индискиот полуостров и се смета за централна билка во индиска Ајурведа, но застапена е и кај други традиционални медицини, каде била употребувана за цела лепеза на заболувања, како дијареа, хемороиди, гастритис, кашлица, астма, замор, анемија, очни проблеми итн.

Затоа, науката спровела огромен број на стдуии, чии резултати даваат одредено ниво на поткрепа на позитивните искуства од традиционалната медицина. Во продолжение нешто повеќе околу тоа.

Амлата се вбројува помеѓу најбогатите билки со антиоксидативни компоненти

Тоа е всушност една од главните причини за објаснување на нејзините многукратни корисни влијанија за човековото здравје.

Истражувањата утврдиле присуство на повеќе танински соединенија, алкалоиди, фенолни компоненти, сите сметани за моќни антиоксидативни агенси, клучни во борбата со оксидативниот стрес.

Иако се сметала за еден од најдобрите извори и на витамин Ц во природата, сепак истражувањата утврдиле дека позитивните дејства на амлата одат далеку над можностите на овој витамин.

Најновите истражувања велат дека сепак претходните студии утврдиле погрешни количества на витамин Ц и дека главно тоа биле друг хемикалии со слична структура на аскорбинската киселина.
Дополнително, оваа киселина се поврзува со другите присутни киселини во амлата, како галната на пример.

Ќе наведеме само неколку докажано моќни антиоксиданти, од навистина предолгата листа, чие присуство е утврдено во амлата:

◦ гална киселина и нејзини деривати
◦ елагична киселина
◦ аскорбинска киселина (витамин Ц)
◦ кверцетин
◦ широк спектар на танински материи
◦ повеќе типови на кемпферолни супстанции

Борбата на организмот со оксидативниот стрес кој е предизвикан од слободните радикали е од особено значење за намалувањето на хроничните воспалителни процеси кои се вбројуваат помеѓу главните ризик-фактори за повеќе хронични заболувања.

Во една студија која ги испитувала антиоксидативните својства на преку илјада билки, токму амлата била во првите 4 најдобри.

Поради овие причини, научниците ја сметаат амлата за супер-антиоксидативна билка.

Амлата е добра за здравјето на црниот дроб

Екстрактот од амла во повеќето анимални студии се покажал како заштитувачки во однос на оксидативниот стрес во ткивото на црниот дроб. Ваквиот стрес се смета за главен виновник во оштетувањето на дробот, особено при алкохолизам.

Ова повторно се должи на моќното антиоксидативно дејство на компонентите од амлата и тоа пред сé на танинските материи, флавоноидите и одредени молекули кои се справуваат со негативното дејство на азотните оксиди.

Ваквата карактеристика ја прави оваа овошка одлична за лицата кои имаат проблем со алкохолот.

Здравје на кожата

Како и кај црниот дроб, амлата помага и за здравјето на кожата и тоа по сличен механизам – борба со оксидативниот стрес, овој пат предизикан од UV зраците на сонцето.

Кога истражувачите изложиле на директни сончеви зраци култура од кожни клетки наречени фибробласти, откриле дека додавањето на екстракт од амла делува позитивно во однос на компонентата наречен про-колаген 1 (прекурсор за синтеза на важниот протеин за здравјето на кожата – колагенот).

Други студии утврдуваат дека амлата може да помогне и при превенирање и третирање на оштетувањата од UV- B радијација. Заштитното дејство било 4 пати посилно од она на аскорбинската киселина (Ц-витаминот).

Заради овие причини, научниците заклучиле дека амлата може да се користи за заштита од т.н. фотостареење на кожата, односно оштетувања од сончевите зраци.

Потенцијално антиканцерогено дејство

Амла овошките во некои студии покажале заштитно дејство во однос на оштетувањето на гените, предизвикано од познатото карциногено соединение диметил бензен антрацен, но и заштитно дејство во одос на канцерот на коски.

Научниците сметаат дека тоа се должи на антиоксидативниот капацитет, модулаторното дејство на детоксифирачките ензими на црниот дроб, намалената липидна пероксидација и заштитата на клетките од различните токсични средства, како на пример од тешките метали (кадмиум, хром, алуминиум итн). Плус на тоа, амлата покажува и  имуностимулирачко дејство итн.

Најдено било и дека екстрактот од амлата делува инхибирачки во однос на општото оштетување на клетките од природниот процес на стареење. Значи, го намалува ризикот од малигни заболувања, а може да биде од помош и при самите заболувања. Вакво дејство покажуваат студиите правени во однос на канцерот на бели дробови, црн дроб, дојка, матка, дебело црево итн.

Ретки соединенија

Ќе го споменеме само ракот на бели дробови. Една студија од 2009 покажува изненадувачки резултати. Имено, моќната антиоксидативна компонента на амлата наречена фирогалол покажала  и силно антипролиферативно дејство на туморните клетки на ракот, односно значајно го спречила нивното размножување. Се прават повеќе истражувања на оваа компонента, за да може да се користи како третман за пациентите со рак на плуќа.

Дополнително, оваа билка покажува и сосема солидно позитивно дејство во однос на оштетувањата на клетките предизивкани од зрачење, но и од цитостатското дејство. Значи, не само што помага во превенцијата, туку и ги заштитува здравите клетки од тешките терапии при малигни заболувања, што е од особено значење за пациентите на хемотерапија.

Амлата може да помогне и при дијабетес, бубрежни, срцеви заболувања и депресија

Заштитни дејства на оваа билка се најдени и во однос на срцето, бубрезите и дијабетот.
Повторно, тоа е пред сé резултат на моќното антиоксидативно дејство.

Една студија утврдува дека амлата предизвикува намалување во еден од клучните ензими за дијабет тип 2, што се смета и за причина за намалувачкото дејство во однос на крвната глукоза во другите студии. Дополнително, таа содржи висока концентрација на растителни влакна што исто така е од помош при дијабетес.

Според анималните студии, екстрактот од амлата содржи и компоненти со антидепресивно дејство. Се смета дека ова дејство на компоненти е резултат на нивното антиоксидативно и инхибиторно или блокирачко делување врз работата на одредени ензими.

Лукот припаѓа на семејството Allium (sativum) заедно со кромидот, празот, власецот итн.

Неговиот богат и специфичен вкус прави да биде еден од најупотребуваните зачини ширум светот и да биде застапен во различни облици и различни рецепти во речиси секоја традиционална кујна, ширум светот.

Во минатото се употребувал како лек за различни состојби, а според повеќе истражувања, денес се смета за еден од најмоќните природни антибиотици.

Луковицата од лукот, која е најчесто користена во исхраната, е поделена на повеќе месести делови наречени чешниња. Чешнињата се користат како семе и за исхрана (свежи или зготвени).

Листовите, стеблото и цветовите (наречени булбили) се исто така јадливи и најчесто се употребуваат додека се сѐ уште незрели и нежни. Единствен дел од лукот кој не се смета за јадлив е кожестата обвивка.

За историјата и значењето на лукот во човековата историја има навистина многу да се зборува, па затоа ќе се задржиме на најзначајните и најинтересните факти за лукот и неговото значење за здравјето на човекот.

1) Лукот е извор на компоненти со моќно лековито дејство и е густо-нутритивна храна

Лукот е најпознат по алицинот, компонента на која се правени бројни истражувања и се утврдени низа на позитивни дејства по здравјето на човекот. Најголеми количества алицин има кога лукот е сосем свеж, а потоа тие постепено опаѓаат, бидејќи алицинот е нестабилна компонента.

Други компоненти исто така сулфурни компоненти со утврдени лековити дејства се: диалил дисулфид и s-алил цистеин.

Ваквите сулфурни компоненти преку дигестијата влегуваат во крвотокот, од каде стигнуваат до различните ткива и клетки и имаат одредени специфични биолошки ефекти.

Лукот има малку калории, но доста микронутриенти, како витамин Ц, витамин Б6, Б5, манган, цинк, фосфор, калциум, калиум, селен. Покрај тоа, во 100 грама лук се содржат 6,5g протеини, 2,1g растителни влакна и сосем мало количество маснотии.

2) Здраво срце

Диалил трисулфид е компонента на лукот која може да се користи за третман на затајување на срцето. Всушност, хидроген сулфидниот гас се покажал како заштитувачки во однос на оштетување на срцето, но воведувањето на овој гас како терапија и не е баш физички изводливо. Затоа научниците се фокусирале на диалил трисулфидот, кој може да даде сличен резултат.

Анималните студии покажуваат дека за време на опоравувањето од срцевиот удар, глувчињата на кои им било давано диалил трисулфид, имале помали оштетувања во однос на другите за дури 61%.

Друга студија, објавена во  Journal of Agricultural and Food Chemistry покажува дека маслото од лукот може да помогне во заштитата на пациентите од кардиомиопатија, прва причина за смртност кај пациентите со дијабет.

Тоа е всушност хронична болест на срцевиот мускул при која доаѓа до негови абнормални задебелувања, зголемувања и стврднувања.

Една студија која доаѓа од Универзитетот во Анкара, Турција, а е објавена во престижно медицинско списание, вели дека суплементирањето со екстракт од лук во времетраење од 4 месеци помогнало за:

◦ значително подобрување во вкупниот липиден профил на волонтерите
◦ зголемuвање на антиоксидативниот потенцијал на крвта и
◦ намалување на високиот крвен притисок

Сите, важни фактори за кардиоваскуларното здравје.

Дополнително на ова, постојат голем број студии со слични резултати.

3) Позитивно дејство кај остеоартритисот

Една студија од Велика Британија ни дава податоци според кои јадењето на зеленчуците од семејството Allium, во кое спаѓа и лукот, може да ги намали нивоата на остеоартритисот кај жените.

Истражувачите од оваа студија не само што тврдат дека ова е можно, туку велат и дека е многу веројатно дека во иднина ќе можат да се изолираат одредени компоненти од лукот кои би служеле како третман за остероартритот.

Друга долгорочна студија со над 1000 испитанички, близначки, вели дека редовното јадење зеленчук, особено од семејството Allium, резултира со намалени симптоми на раниот остеоартрит на колковите.

4) Лукот содржи антиоксиданти кои можат да помогнат во превенцијата на Алцхајмеровото заболување и деменцијата

Оксидативниот стрес предизвикан од слободните радикали значително придонесува за процесот на стареење.

Антиоксидативниот состав на лукот има навистина моќно дејство против овој оксидативен стрес и го помага природниот одбранбен механизам на телото од предизвиканите оштетувања.

Поголемите дози на лук, во низа на студии се покажале како поттикнувачки за антиоксидативните ензими кај луѓето, а исто така забележително го намалувале оксидативниот стрес кај луѓето со хипертензија.

Комбинацијата од намалувањето на холестеролот и високиот крвен притисок, но и силниот антиоксидативен состав, не само што придонесуваат за здраво срце, туку и за мозочните заболувања кои најчесто доаѓаат со стареењето, како деменција и Алцхајмерово заболување.

5) Лукот ја помага борбата на телото со инфективните микроорганизми, вклучително и сезонските грипови

Суплементирањето со лук е познато по имуностимулирачкото дејство.

Големо истражување кое било вршено во текот на 12 недели, утврдило дека секојдневното суплементирање со лук го намалува бројот на настинки за дури 63% во однос на плацебо, контролните суплементи.

Плус на тоа, деновите со симптоми биле намалени за 70%, од 5 дена кај контролната група, до 1,5 ден кај групата со суплемент.

Во борбата со одредени бактерии, екстрактот од лук се покажал како дури 100 пати поефикасен.

И други студии дава слични резултати, но сепак потребно е поголемо истражување во оваа насока, а до тогаш убаво е да се јаде лук во обидот да се избегнат инфекциите, особено од бактерии.

Одредени студии утврдуваат и потенцијално корисно дејство на лукот и  во однос на:

• здравјето на коските
• здравјето на косата и кожата
• одредени типови на канцери
• алкохолно-замастениот црн дроб
• заштита од предвремено раѓање на бебињата (честа причина се микробните инфекции)
• подобрена потенција(заради подобрена циркулација)
• конзервирањето на некои прехранбени продукти

Пиењето на чај е традиционален ритуал во повеќе земји ширум светот: Индија, Велика Британија, Кина, земјите од Блискиот Исток, Северна Африка итн.

Кај нас, исто така постои ваков обичај, но генерално во зима или во периодот на грипови.

Нашите предци ги користеле чаевите во традиционалната медицина со векови, а веројатно тоа било резултат на некаква позитивна пракса. Врз база на искуствата на традиционалната медицина, научниците денес прават доста истражувања за да проверат дали навистина одредени типови чаеви можат да бидат од корист за здравјето.

Во текстов ќе се осврнеме на тоа што вели науката за чаевите и ќе дадеме повеќе причини зошто пиењето чај е соодветно и во топлите пролетни и летни месеци.

Чајот може да биде релаксирачки ритуал

Можеби изгледа најлесната работа на светот, но способноста на момент да се одвоите од секојдневната реалност и не е така едноставна работа.

Затоа ни се значајни ритуалите кои не релаксираат, а можеби и не сме свесни за тоа.

Помеѓу примерите за позитивни релаксирачки ритуали е и редовното пиење чај.

Интересно е како нашиот мозок некогаш и сосем несвесно, суптилно ги употребува овие кратки моменти на уживање кои можат да делуваат амортизирачки на насобраниот стрес во текот на работната недела и значително да ни помагаат полесно да поминеме низ секојдневните предизвици.

Значи, тие можат да бидат доста успешен начин за справување со хроничниот стрес, што директно допринесува за подобрен квалитет на живот во целина, бидејќи знаеме дека ваквиот стрес на долг рок, во комбинација со повеќе други елементи може да води и кон намален имунитет, нарушена дигестија, когнитивна функација, нарушен сон, но и некои посериозни заболувања.

Чајот може да биде добар и за физичкото здравје

Покрај тоа што различните чаеви ни обезбедуваат уживање во нивните различни, богати вкусови и се позитивен релаксирачки ритуал, сé поголем број истражувања укажуваат дека чаевите можат да бидат од особена корист и за различни аспекти од нашето здравје.

На пример, една 7-годишна кинеска студија која за испитаници имала над 100 илјади луѓе, утврдила дека оние кои редовно пиеле чај, имале помала веројатност од развивање кардиоваскуларни заболувања. Поврзаноста на доброто кардиоваскуларно здравје и пиењето чај била најцврста кај оние што пиеле чај најмалку еднаш на дневна база, односно кај т.н. ритуални уживатели.

Според споменатото истражување овие уживатели во просек живеат околу 1 година повеќе од оние кои не пијат или многу ретко пијат чај.

Дополнително, како и од некои претоходни студии, утврдено било дека пиењето чај може да помогне при хипертензијата – прв ризик-фактор за срцевото здравје.

Зелениот чај бил издвоен како најдобар, пред црниот. Се смета дека пред сé позитивниот ефект на зелениот чај се должи на неговата богата антиоксидативна содржина.

Главните антиоксиданти се флавоноидите, биоактивни компоненти кои преку спречувањето на оксидативниот стрес, се борат со хроничната инфламација. Оваа инфламација е помеѓу главните ризик-фактори за повеќето хронични заболувања.

Хербални и нехербални чаеви

Всушност сите нехербални чаеви се направени од листовите на растението Camellia sinesis, а од процесирањето зависи дали тие ќе завршат како црн, зелен или оолонг чај. Нехербалните чаеви се сметаат за ,,вистински“ чаеви.

Зелениот чај е најмалку процесираната варијанта и е најбогат со полифенолни антиоксиданти, помеѓу кои најважен е катехинот. Затоа најчесто зелениот чај се препорачува и како најздрав.

Хербалните чаеви, за разлика од нехербалните, можат да се направат од било кој дел од растението, а најчесто се комбинации од различни елементи на различни билки. Одредени хербални чаеви се познати по лековитата вредност, најчесто во однос на олеснување на симптомите на повеќе дигестивни нарушувања.

7 научно-засновани здравствени бенефити од различните видови чај :

◦ Антивоспалително дејство – борба со слободните радикални, но некои студии велат дека чаевите можат да не зашитат и токсините на загадениот воздух.

◦ Олеснувачко дејство при повеќе дигестивни нарушувања

◦ Помала содржина на кофеин од кафето – значи добра замена за кафе кај оние што имаат проблем со кофеинот.

◦ Намален ризик од кардиоваскуларни заболувања

◦ Можат да помогнат при намалувањето на телесната тежина – близу до 0 калории

◦ Заштитно дејство во однос на коските – витамин К

◦ Имуностимулирачко дејство и антиканцерогено дејство

Во некоја од наредните статии ќе се осврнеме поконкретно на некои чаеви со најдобро дејство по човековото здравје.

Жешкиот чај треба да се пие и во лето!

Периодот кој следи пред нас ќе биде најверојатно со навистина високи температури.

Зборовите чај и лето некако не одат во една иста реченица, но едно истражување значително ја менува перспективата. Верувале или не, жешкиот чај во текот на летните горештини може да ни помогне да се оладиме.

Ваквото тврдење во повеќе земји и не е толку изненадувачко. Имено, во Мароко, земја во северна Африка, летните температури многу често го надминуваат 45-тиот степен, но сепак луѓето не ја исклучуваат навиката за пиење топол чај. Ова не е случај само во Мароко туку и во повеќе земји со тропска, па и екватроска клима.

Ваквиот обичај во топлите краишта ги заинтригирал научниците да проверат што се случува, па Скандинавското физиолошко друштво спровело студија во 2012 година. Испитувани биле топлинските ,,резерви” на 9 мажи, по нивната физичка активност, а потоа биле мерени физичките реакции на телото од пиењето течности со различен опсег на температури.

Заклучокот бил дека волонтерите изгубиле повеќе топлина, односно повеќе се ,,оладиле”
по пиењето на флуиди со повисоки температури.

Истражувачите сметаат дека како причина за ова може да се смета дополнителното стимулирање кое го прави топлиот пијалак на термо-сензорниот систем на организмот. Тоа понатаму предизвикува поинтензивно потење, а преку него и губење на топлината, односно  ладење.

Тоа е една од причините и зошто луѓето кои живеат во потоплите краишта јадат жешки супи и чорби во топлите денови.

Деменција е состојба која измачува многумина од повозрасната категорија на луѓе. Нормално е со текот на стареењето да опаѓа интелектуалниот капацитет, но деменцијата не е тоа.

Што всушност претставува деменција?

Со поимот деменција се опишуваат збир од знаци/симптоми што се предизвикани од нарушувања што го засегаат мозокот. Тоа не е некоја точно одредена болест. Деменцијата влијае на размислувањето, однесувањето и способноста да се извршуваат секојдневните работи.

Функцијата на мозокот е доволно засегната за тоа да има влијае врз нормалниот општествен или работен живот на лицето. Обележје на деменцијата е неспособноста да се вршат секојдневните активности како последица на намалените спознајни способности.

Лекарите утврдуваат постоење на деменција ако се значително оштетени две или повеќе спознајни функции. Во спознајни функции спаѓаат: помнењето, способноста за говор, разбирањето на информациите, способноста за снаоѓање во просторот, расудувањето и сосредоточеноста.

Точните знаци или симптоми што ги има некое лице со деменција, зависат од деловите на мозокот што се оштетени од болеста што ја предизвикала деменцијата. Кај многу видови на деменција, некои од нервните клетки во мозокот престануваат да функционираат, ги губат врските со другите клетки и изумираат.

Деменцијата обично се засилува со текот на времето. Тоа значи дека постепено се шири низ мозокот и знаците што ги има лицето со текот на времето стануваат полоши.

Нешто повеќе околу ова заболување, прочитајтет тука.

Нова студија на оваа тема дава интересни резултати

Една нова студија објавува дека преку долгорочното контролирање на 12 специфични ризик-фактори , можете да го одложите појавувањето на деменција или да го намалите ризикот од неа за дури 40%.

Експертите утврдуваа нови 3 ризик-фактори за развој на деменција

Според новиот дополнет извештај на Лансетовата комисија, во однос на превенцијата од деменција, експретите додаваат уште 3 дополнителни, нови ризик-фактори за демеција и тоа:

▫ прекумерно консумирање на алкохол
▫ повреди на главата
▫ загаден воздух

Овие нови 3 фактори се додаваат на веќе постоечките 9, утврдени во 2017:

• понизок степен на образовани во помладите години
• губење на слухот по 40-тата година
• хипертензија
• обезност
• пушење
• депресија
• социјална изолираност
• физичка неактивност и
• дијабет во подоцнежните години

Никогаш не е рано или доцна да се превземе нешто во однос на деменцијата

Деменцијата им го отежнува животот на над 50 милиони луѓе во светски рамки, додека бројот на пациенти со вакви заболувања се очекува да се триплира до 2050-тата година, особено во земјите со послаб економски развој (моментално 2/3 од пациентите се од овие земји). Според статистиките, жените почесто го имаат овој проблем во однос на мажите.

Во западните земји, како Англија, Франција, САД итн., бројот на пациенти со деменција е  во постојано опаѓање, а се смета дека ова се должи на свесноста за здравиот начин на живеење и неговото влијание врз превенцијата од деменција.

Експертите од оваа област советуваат дека никогаш не е рано или доцна да се почне со превентивните мерки од деменцијата, а како најзначајни мерки ги наведуваат:

• Одржување на нормалниот крвен притисок (максимум 130/80), по 40-тата година.

• Почестите прегледи за слух и превенцијата од нарушен слух (на пример, избегнувањето на честа изложеност на многу гласни места), после 40-тата година и редовното носење на соодветни апаратчиња за слух, ако има потреба.

• Избегнување на изложеност на загаден воздух или носење на соодветни заштитни маски.

• Непушење и избегнување на изложеноста на чадот од цигари.

• Превенирање на повреди на главата.

• Избегнување на алкохол или умерено пиење.

• Редовна физичка активност.

• Намалување на вишокот телесна тежина.

Претходните совети за превенирање на деменција експертите ги препорачуваат по претходна сеопфатна, системска анализа, вклучително анализа на достапната литература, мета-анализите и индивидуалните студии на тематиката.

Речиси сите препораки без исклучок, се преклопуваат со она што значи здрав животен стил, односно усвојување на принципите на здравиот живот. Здрава исхрана, избегнување алкохол, непушење, редовна физичка активност, но и ментална активност (читањето, љубопитноста и постојаното учење нови работи), менаџирање со стресот, квалитетен сон и одржување нормална телесна тежина.

Значи, покрај другите добро познати бенефити од водењето на животот според овие принципи, како причина плус е превенцијата од деменција.