Д-р Митов

Кимот е зачин кој потекнува од растението Carum Carvi, всушност неговиот сув плод (уште наречен и семе од ким). Ова растение е дел од поширокото семејство во кое припаѓаат и морковите, магдоносот, целерот, коријандерот итн. Потекнува од повеќе региони, главно земји кои излегуваат на Средоземното море – Медитеранот. Интересно, но денес Финска е најголемиот производител на ким во светски рамки.

Кимот се употребувал со векови за најразлични кулинарски, но и медицински потреби. Во медитеранската, арапските, но и баланските кујни се употребува доста често во зачинувањето на различните кондиторски, печени производи, супи, чорби, сирења, месо, салати и крем салати, па дури и во некои десерти. Есенцијалното масло добиено од ким, се користи во различни медикаменти (најчесто за нега на кожата), но и во некои ликери. Дополнително, од кимот може да се направи и чај, со потенцијално смирувачко дејство при гасови и подуен стомак.

Кимот има навистина специфичен остар вкус и арома, главно заради присутниот лимонен, но и одредени други компонентите, како карвон и анетол.

Во продолжение, нешто повеќе околу потенцијалните корисни дејства на овој зачин.

Хранлива вредност

Кимот содржи повеќе важни хранливи материи, а неколку од нив често се дефицитарни во модерниот начин на исхрана, како железо, цинк, калциум и растителни влакна. Покрај нив, кимот содржи и солидни количества манган, магнезиум, селен, бакар, но и макронутриенти, како јаглехидрати, протеини и масти. Вреди да се спомене дека кимот е еден од најбогатите извори на растителни влакна во храната.

Во 100g ким има околу 330 калории, но во еден оброк не се консумираат повеќе од 5-10g, бидејќи се работи за зачин.

Сепак, најважното во онос на неговата хранлива вредност е неговиот антиоксидативен состав. Имено, кимот се смета за добар извор на моќни антиоксиданти, како споменатите лимонен и карвон, потоа минералот селен, но и низа флавоноидни компоненти.

Тие можат да го елиминираат негативниот ефект на силно реактивните кислородни радикали, кои постојано се продуцираат како метаболитички отпад, односно да превенираат од процеси на хронична инфламација. Ваквото хронично воспаление е главниот ризик фактор за низа од т.н. заболувања на модерното време, како дијабет, малигни заболувања, различни кардиоваскуларни, дигестивни заболувања итн.

На пример, една анимална студија вели дека кимот, односно неговото есенцијално масло, може да ја намали инфламацијата во ткивата на дебелото црево, исто толку ефикасно, како одредени стериодини медикаменти.

Одличен за дигестијата

Уште од далечни времиња, кимот се користел за третирање на стомачни пробеми, вклучително и чиреви.

Денес, постојат повеќе помали студии кои покажуваат дека кимот може да ги релаксира мускулите од дигестивниот тракт и на тој начин да овозможи ослободување од најчестите симптоми на лоша дигестија, како гасови, грчеви, гадење и повраќање.

Иако не се знае точниот механизам според кој кимот може да помогне, ваквото дејство најверојатно се должи на неговиот антимикробен капацитет. Лабораториските студии покажуваат дека има селективен антимикробен ефект, односно не ја нарушува природната и корисна цревна микрофлора, додека може да делува уништувачки на некои патогени. Студиите се спроведувани на есенцијалното масло од ким.

Една лабораториска студија покажува дури и дека кимот може да придонесе во борбата со H.pylori, еден од најчестите виновници за гастритис, чиреви и други стомачни воспалителни болести.

[Многу повеќе околу Helicobacter pylori, прочитајте тука.]

Постојат и истражувања кои даваат релевантни информации околу тоа дека маслото од ким, во комбинација со она од нане, може да биде исклучително корисно при синдром на нервозни црева. Повеќе околу овој синдром, прочитајте тука.

Дополнително, како што веќе споменавме погоре, кимот се вбројува помеѓу најбогатите извори на растителни влакна – од 100g ким, дури 40% отпаѓа на фибер. Во само една лажичка ким, има 2,5g растителни влакна.

Растителните влакна покрај тоа што се храна за корисната цревна микрофлора, од чијшто баланс зависи дигестивното, па и општото здравје, тие помагаат и при еден од најчестите проблеми со дигестивното здравје – констипацијата или запекот.

Едно истражување покажува дека со зголемувањето на внесот на фибер во организмот, опаѓаат шансите за развивање на колоректален канцер.

Поуспешно слабеење

Редовната употреба на овој зачин може да допирнесе и во процесот на слабеење. Ова исто така се должи на растителните влакна.

Растителните влакна освен што се храна за корисната цревна микрофлора, тие помагаат и за постепено дигестирање на храната во дигестивниот тракт. Ова постепено дигестирање води кон постепеното испуштање на глукоза во крвта, што прави да сме сити подолго време. Значи, фиберот го намалува гликемискиот индекс на сета присутна храна во дигестијата.

Дополнително, растителните влакна можат да допринесат за побрза и подолга заситеност (што е исто така многу важно при процесот на слабеење), преку врзувањето на слободната вода во стомакот.

[Повеќе околу значајните принципи на слабеењето, прочитајте тука.}

Го стабилизира шеќерот

Веќе споменавме дека кимот може да го намали гликемискиот индекс на храната, односно глукозата поспоро да преминува во крвотокот. Следствено на тоа, продолжена е и ситоста, што е прв чекор за превенирање гојазност и за слабеење (што е многу важно, особено за дијабетичарите).

Одредени анимални истражувања, покажуваат дека поредовната употреба на овој зачин може да ги превенира честите симптоми на дијабет, како жед, хроничен замор и постојано варирање на килограмите.

Други потенцијални корисни ефекти

▫ Намалување на нападите при епилепсија – според одредени анимални студии
▫ Потенцијален антиканцероген ефект – пореди лимоненот, кој може да ги олесни симптомите на некои дигестивни заболувања, а во некои студии покажува и одредени антиканцерогени својства.
▫ При киселини
▫ Лош апетит
▫ Подобро кардиоваскуларно здравје – поради минералите кои се доста значајни за срцето – магнезиум, железо, цинк, но и поради тоа што кимот е исклучително богат извор на растителни влакна – фиберот може да делува на подобрување на липидниот профил, односно намалување на холестеролот во крвта.

При користењето на било какви суплементи на база на ким, задолжително консултирајте се со вашиот лекар. Неговото есенцијално масло не се препорачува за лица под 18 години (освен поради некои медицински издражни причини).

Палентата или познатиот наш специјалитет ,,качамак” (бакардан), доста често знае да се најде на нашите трпези, особено кога ќе залади времето.

Сама по себе може да биде особено здрава, но често пати се подготвува и комбинира на нe толку здрав начин. Неретко за нејзиното подготвување се користи многу масло за готвење, кое е извор на доста калории, а најчесто се додаваат поголеми количества мрсно сирење и различни месни продукти (богат извор на заситени маснотии, холестерол и други штетни компоненти).

Што треба да направите за да подготвите поздрава палента, односно оброк чии хранливи вредности максимално ќе ги искорисите, без притоа да имате негативни ефекти?
Користете многу малку растително масло (по можност ладно цедено) и  сирењето користете го како гарнир, а не како компонента која ќе ви даде повеќе калории од самиот оброк.

Дополнително, најголемиот дел од пакуваните ,,инстант” паленти, за жал не можат да се сметаат за полнозрнести производи (се добиваат со обработка на оргиналното зрно, односно со отстранување на неговите делови кои се главен извор на нутриенти), па така имаат повисок гликемиски индекс и се доста сконцентриран извор на енергија. Затоа, најдобар избор е палентата да се јаде како додаток. Како главно јадење најдобро е да се подготвува од полнозрнесто пченкарно брашно.

Подготвувањето со растително млеко, наместо со вода, може значително да ја подобри нејзината нутритивност.

[Поврзано: Пченка – навидум едноставна, а извонредно здрава!]

Хранлива вредност

Кога се подтовува без многу масло, сирење и месни производи, палентата не е посебно богата со калории, а содржи и повеќе микронутриенти. Во 100g фино сомелена палента, од која можат да се направат и 3 оброци, има околу 270 калории:

• 53g јаглехидрати
• 7g растителни влакна
• 0g шеќери
• 0g масти
• 7g протеини
• 1,2mg железо

Повеќето типови палента се збогатени и со други витамини и минерали, за да се подобри нутритивниот профил. Ако се подготвува од полнорнесто брашно, палентата содржи и помали количества од повеќе минерали, како магнезиум, цинк, бакар, калиум, но и витамин А и повеќе витамини од Б групата.

И покрај не толку импресивниот хранлив профил, палентата има повеќе корисни ефекти:

1. Одличен извор на сложени јаглехидрати

Комплексните јаглехидрати се дигестираат многу подолг период, за разлика од простите (шеќерите). Така, тие нè одржуваат сити подолг период и ни помагаат да ги избегнеме шеќерните пикови, а потоа и наглите падови.

Скробот, најзастапениот полисахарид во палентата, е составен од амилоза и амилопектин.

25% од составот на скробот во палентата отпаѓа на амилозата, која важи за доста резистентна компонента на дигестијата. Истражувањата ја поврзуваат со здравите глукозни нивоа во крвта.

2. Добар извор на растителни влакна

Палентата е сосема солиден извор и на растителни влакна, особено ако е подготвена од полнозрнесто брашно.

Бенефитите од нив се најразлични, па така:

▫ Ја попречуваат работата на дигестивните ензими – со што се успорува дигестијата и на тој начин се избегнуваат шеќерните пикови, а потоа и наглите падови кои се ризични по здравјето, а нè оставаат и постојано гладни. На тој начин се намалува и гликемискиот индекс на целокупната присутна храна во дигестијата.

▫ Влијаат на поуспешното заситување – освен преку регулрањето на глукозата (обезбедуваат нејзино постепено апсорбирање во крвотокот), фиберот делува на заситувањето и преку врзувањето на вишокот вода во стомакот.

▫ Го подобруваат дигестивно здравје –подобра цревна перистатика, намален ризик од најчестите дигестивни заболувања – дијареа, запек, нарушувања поврзани со корисната цревна микрофлора, воспаленија итн. Едно истражување покажува дека со зголемувањето на внесот на фибер во организмот, опаѓаат шансите за развивање на колоректален канцер.

▫ Претставуваат храна за корисната цревна микрофлора – здравјето, односно балансот на цревната микрофлора е значаен предуслов не само за дигестивното, туку и за целокупното здравје на човекот.

▫ Можат да ги намалат холестеролните нивоа – значаен фактор за здравјето на срцето. Прочитајте повеќе во една од нашите претходни статии: Зошто е значаен липидниот профил?

▫ Имаат антивоспалително дејство – повеќе истражувања нѝ даваат податоци според кои можеме да видиме дека оние луѓе што имаат исхрана богата со фибер, имаат пониски вредности за CRP или Ц-реактивниот протеин.

3. Содржи повеќе антиоксидативни компоненти

Жолтото брашно од кое се добива палентата содржи повеќе антиоксидативни соединенција, односно хемикалии кои значително му помагаат на нашето тело во секојдневната борба со слободните радикали – метаболитичкиот отпад. Радикалите предизвикуваат оксидативен стрес, кој на долг рок води кон хронични воспалителни процеси (ризик-фактор за огромен број заболувања).

Најзначајните антиоксиданти на палентата се каротеноидите (зеаксантин, лутеин и други) и фенолните компоненти (флавоноиди и фенолична киселина).

Токму каротеноидите го даваат специфичното жолто обојување на палентата. Овие природни пигменти ги заштитуваат очите, но влијаат позитивно и на доста други аспекти од здравјето: придонесуваат за поздраво срце, го намалуваат ризикот од дијабет, од малигни заболувања и деменција.

Фенолните антиоксиданти пак, се одговорни за на моменти киселкастиот вкус на палентата. Истражувањата утврдуваат импресивни ефекти од редовниот внес на антиоксидантите од овој тип, особено по намалувањето на инфламацијата низ целото тело и здравјето на срцето и мозокот.

4. Не содржи глутен

Оваа информација е доста значајна за луѓето кои страдаат од автоимуното заболувања целијакија. Тоа се поединци на кои глутенот од храната им создава доста непријатности, па затоа мораат максимално да го избегнуваат. Многу повеќе на оваа тема, прочитајте тука.

5. Одличен избор при процесот на слабеење

Како што претходно видовме, освен што има солидни количества на фибер и сложени јаглехидрати, што значително придонесува за полесна контрола на телесната тежина и слабеење, палентата има и 0g масти. Мастите се најсконцентрираниот извор на енергија за човекот, односно имаат најголема калориска вредност, во споредба со останатите макронутриенти (јаглехидрати и протеини).

Здрави комбинации за палента

Палентата е одличен додадок во различни оброци, на пример одлично се комбинира со печени свежи печурки, доматен сос, јогурт, во комбинација со различни теститени, со тиква, како еден вид прелив за различни салати итн. Во својата печена форма, палентата може да се комбинира исто така на повеќе начин, покрај познатиот качамак.,

Најважно е да се избегнуваат високите количества масла и сирења.

Поради најразлични причини, во последно време се зголемува бројот на случаи каде децата си легнуваат доцна во ноќта.

Тоа не е проблем само за децата и нивното здравје, туку е проблем и за родителите, од повеќе аспекти.

Прво, самиот проблем со задоцнетото легнување на децата се прелева и кај родителите. Ако детето легнува доцна и родителите легнуваат доцна и често запаѓаат во хроничен замор заради недоволно спиење со месеци! Децата пак, имаат потреба од подолг сон, па со легнувањето многу доцна се зголемува и веројатноста да спијат помалку од потребното што создадава негативни последици од различен тип за кои зборуваме подолу.

Второ, лошите навики за спиење многу често го ослабуваат имунитетот и придонесува за зголемено покачување на телесната тежина.

Трето, со самото задоцнете заспивање на децата, родителите го губат таканареченото ВРЕМЕ ЗА СЕБЕ, што може да повчече многу сериозни последици за семејството.

Спиењето е важно како и здравата исхрана и редовната физичка активност!

Правилното спиење му помага на телото во ,,рестартирањето”, односно поправањето на штетата која е причинета во текот на денот, највеќе од слободните радикали, изложеноста на стрес и други надворешни влијанија, но спиењето е исто така период на природната обнова на клетките. Помеѓу компоненти кои се ,,обновуваат” се и невротрансмитерите, хемикалии кои им ја овозможуваат комуникацијата на мозочните клетки. Неодамна експертите утврдија и дека спиењето обезбедува ,,прочистување’’ на мозочните ќелии од токсините кои претставуваат потенцијална опасност за развивање одредени болести.

Најновите податоци кои ги добиваме од науката на оваа тема велат дека и многу мали нарушувања во ,,патернот’’ или навиката за спиење кај децата, може да доведе до доста сериозни проблеми. Студијата од Dalhousie University  вели дека проблемите од нарушениот сон се видливи само по 4 ноќи во кои децата спијат само 1 час помалку од потребното.

Истражувачите велат дека за очекување било да се забележат одредени разлики, но драстичните промени кои ги утврдиле за толку краток временски интервал, дефинитивно биле изненадување.

Педијатрите заклучуваат дека доста често родителите и не забележуваат дека детето не спие доволно, а како најчести причини за тоа се некаков вид на активности и хобија кои ги имаат по училишните обврски, но за најпроблематични се сметаат гледањето на телевизија и употребата на паметните телефони. Нарушениот сон е можен и заради некои посложени причини како што се синдромот на невнимание и хиперактивност (АДХД), аутизам или Аспергеров синдром.

Во продолжение, 5 конкретни причини зошто сонот е толку значаен и зошто е важно да знаете дали вашето дете спие доволно, а потоа и колку долг сон се препорачува за децата и бебињата од релевантните медицински институции.

5 причини зошто вашето дете има нужна потреба од подолг сон

• Спиењето поттикнува раст

Хормонот за раст примарно се лачи во текот на длабокиот сон. Италијанските истражувачи проучувајќи ги децата со дефицитарни нивоа на хормонот за раст, утврдиле дека тие имаат ,,длабок сон” доста пократко време од просекот на децата.

• Спиењето е добро за здравјето на срцето

Децата со нарушена навика за спиење често имаат мозочна престимулираност за време на спиењето, што може да поттикне состојба на стрес, повеќе пати во ноќта, односно овие децата имаат константно повишени нивоа на кортизол и глукоза во крвта.

Ваквата состојба се поврзува со дијабетес, гојазност и зголемен ризик од кардиоваскуларни заболувања. Така, доволното спиење придонесува за подобро кардиоваскуларно здравје и кај најмладите.

• Спиењето влијае на телесната тежина

Сé поголем број на студии го потврдуваат тврдењето дека недоволното спиење ја зголемува телесната тежина кај сите, а особено кај децата и бебињата.

Врската помеѓу спиењето и телесната тежина се должи на следното: кога јадеме до заситување, нашите адипоцити (масни клетки) создаваат лептин, хормон кој сигнализира дека јадењето треба да престане. Нарушувањата во навиките за спиење предизвикуваат и нарушување во лачењето на овој хормон, па децата многу често се прејадуваат. Студиите покажуваат дека децата кои не спијат доволно, имаат поголема веројатност од гојазност.
Дополнително, ризикот за гојазност го зголемува и фактот што како и возрасните, така и  децата кои се уморни и под стрес, полесно посегнуваат по нездрава храна (со додадени шеќери, сол, заситени маснотии..), а исто така имаат тенденција да бидат помалку физички активни, па согоруваат помалку калории.

• Сонот го зајакнува имунитетот

Во текот на спиењето, децата (и возрасните) лачат протеини наречени цитокини, соединенија кои се многу важни во борбата на телото со инфекциите, болестите и стресот. Покрај тоа што помагаат во борбата со болестите, тие го поттикнуваат сонот што објаснува зошто кога имаме грип или настинки се чувствуваме толку поспано. Во ваков случај, цитокините нé поттикнуваат да одмараме што ја подобрува способноста на телото полесно да се излекува.

Нарушеното спиење го намалува бројот на овие протеини, па студиите утврдуваат дека при изложеност на патогени, луѓето кои спијат под 7 часа имаат дури 3 пати поголема веројатност да развијат вирусна или бактериска инфекција. Иако сé уште не постојат вакви истражувања кај најмалите, се смета дека ефектот е сличен.

• Спиењето ја подобрува концентрацијата и ги зголемува способностите за учење

Студиите утврдуваат дека само 30 минути повеќе сон, на децата во школска возраст им овозможува послесно справување со честите промени во расположението и со импулсивноста, па послесно можат да се фокусираат на учењето. Децата со синдромот на невнимание и хиперактивност (АДХД) се поранливи на негативните ефекти од нарушените навики за сон, па кај нив треба да се посвети и поголемо внимание.

Истражувањата утврдуваат дека спиењето ја подобрува способноста за учење кај децата од било која возраст.

Колку долго треба да спијат децата?

Според Британскиот NHS или британското здравство, децата имаат различни потреби за спиење во зависност од возраста.

◦ Бебињата во првата недела имаа потреба од 8 часа сон во текот на денот и 8 ипол часа во текот на ноќта.

◦ Во четвртата недела, во текот на денот 6-7 часа и 8-9 часа во текот на ноќта.

◦ Кога бебето има 3 месеци, има потреба од 4-5 часа спиење во текот на денот и 10-11 часа во текот на ноќта.

◦ бебињата од 6 до 9 месеци, треба да спијат 2-3 часа во текот на денот и 10-11 во текот на ноќта.

◦ бебињата 1-2 години, 1-2 часа во текот на денот и 11 часа во текот на ноќта

◦ децата 3-4 години, 11-12 часа во текот на ноќта

◦ децата 5-9 годишна возраст, треба да спијат 10-11 часа во текот на ноќта

◦ децата 10-13 годишна возраст – 9-10 часа во текот на ноќта

◦ тинејџерите до 9 часа во тектот на ноќта

Кратки совети за полесно усвојување на добри навики за спиење

• Основно е да се препознае дали постои некаков проблем со навиката за спиење на вашето дете.

• Не им дозволувајте на децата седење пред уреди кои емитуваат сина светлина барем 1 час пред спиењето.

• Овозможете им удобен простор за спиење, простор со нешто пониска температура.

• Воведете некаква релаксирачка навика пред спиењето, која ќе асоцира на спиење, на пример читајте бајки и обидете се вашето дете секој ден да си легнува во одредено време.

• Поголемата физичка активност во текот на денот е добра и за подобриот сон.

• Не им дозволувајте на децата заспивање со цуцла полна со млеко или сокови.

• Никако не дозволувајте кофеински газирани пијалаци со додадени шеќери.

• Силното осветлување на домот не е паметен избор.

Витамините претставуваат комплексни органски соединенија кои природно се наоѓаат во растителниот и животинскиот свет и се неопходни во мали количини за правилно одвивање на метаболичките процеси во организмот. Човечкиот организам не може да синтетизира ниеден витамин (освен витаминот Д), па така за негово оптимално функционирање неопходно е овие есенцијални хранливи материи редовно да се внесуваат преку исхраната.

Витамините се делат во две групи:

1. Витамини растворливи во масти (A, D, E и K витамин) – можат подолго да се задржат и да се акумулираат во организмот, заради што треба внимателно да се користи нивната суплементација, со цел спречување на хипервитаминози.

2. Витамини растворливи во вода (витамин С, групата на витамини В, фолната киселина) – брзо се излачуваат од организмот и пократко се задржуваат во него, заради што треба да се внесуваат секојдневно со исхраната. Витамините растворливи во вода се исклучително важни за функциите на организмот и за некои групи на пациенти е неопходно нивно вклучување како додатоци на исхраната. На пример, децата, повозрасните луѓе, лицата со специфична исхрана, спортистите и лицата што се занимаваат со тешка физичка работа.

Во претходните статии зборувавме подетално околу витаминиот Д, витаминот Ц, витамините од Б групата, а објаснивме и како готвењето делува на витамините.

Денес ќе се осврнеме на маснорастворливиот витамин Е. Кои бенефити нѝ ги овозможува, која храна е негов добар извор, колку треба да го внесуваат различните групи луѓе и кои се симптомите на неговите недостатоци.

Што претставува витаминот Е?

Витаминот Е или уште наречен токоферол, припаѓа на групата маснорастворливи витамини, што значи дека телото полесно може да го складира.

Тој игра значајна улога во превенцијата од оксидативните оштетувања врз специфичните масти на организмот, но ја намалува и целокупната инфламација предизвикана од слободните радикали (метаболитички отпад). Ова значи дека има силен антиоксидативен ефект кој овозможува превенција од низа хронични заболувања, а го забавува и процесот на стареење. Покрај ова, витаминот Е е значаен за правилното функционирање на многу органи и органски системи, за активноста на повеќе значајни ензими, во невролошките процеси, за продукција на еритроцитите, подобро искористување на витамините А и К итн.

Корисните ефекти од оптималното внесување на овој витамин преку исхраната подразбираат превенирање, па дури и третман за одредени заболувања. Оптималното ниво на витаминот Е во организмот, поттикнува превенција од дијабет, висок крвен притисок, задебелување на крвните садови итн.

Достапен е генерално од растителна храна, најчесто одредени јатки, масла, житарки и некои овошки. Исто така, може да се користи негова суплементација (секако, по задолжителна консултација со лекар).

Во продолжение, 8 најзначајни корисни ефекти од оптималниот внес на витаминот Е:

1) Антиоксидативен и антивоспалителен ефект

Антиоксидантите се одбранбениот механизам на телото од слободните радикали – штетни компоненти кои постојано се продуцираат како метаболитички отпад во телото и оксидативно ги оштетуваат неговите различни клетки и ткива. Организмот има механизми самиот да продуцира одреден процент на потребни антиоксиданти, но сепак зависи и од внесените.

Постојаните оксидативни оштетувања, водат до процеси на хронична инфламација или воспаление, кое пак на подолг рок е една од главните причини за развој на хроничните заболувања, воедно и најчестите болести на модерното време – кардиоваскуларни, малигни заболувања, дијабет, гојазност итн.

Одредени изомери на витаминот Е имаат особено моќен антиоксидативен ефект преку кој значително го намалуваат потенцијалното оштетување од дејството на слободните радикали. На овој начин, природно се намалува инфламацијата (со што веќе споменавме, се превенираат низа хронични заболувања) и се успорува процесот на стареење.

Студиите покажуваат дека овој витамин може значително да го зајакне имунитетот и на тој начин да нè заштити од бројни несакани состојби и заболувања. За најефективни антиоксиданти се сметаат изомерите алфа-токотриенолот и гама-токотриенолот, а во помал обем и делта изомерот.

2) Поздрава кожа и коса

Корисниот ефект за кожата и косата, витаминот Е го постигнува преку засилувањето на капиларните ѕидови и подобрувањето на еластичноста и влажноста на кожата. Заради овие својства, витаминот Е придонесува за успорено стареење, па некои го нарекуваа и витамин на младоста.

Истражувањата покажуваат дека овој витамин ги намалува воспалителните процеси во организмот, вклучително и оние во кожното ткиво, одржувајќи ја на тој начин кожата здрава и младолика. Антиоксидативниот ефект штити и од изложеноста на цигари и ултравиолетово зрачење, што значи значајно придонесува во превенцијата од малигни заболувања на кожата.

Оптималните нивоа на антиоксидативните витамини Е и Ц, освен што можат да ја заштитат кожата од UV зрачењето, тие се корисни и во борбата против брчките, акните, заболувањето дерматитис, а придонесува и за побрзо заздравување при изгореници од сонце.

Поради тоа што го забрзува обновувањето на клетките, витаминот Е придонесува и за побрзо заздравување на различните рани на кожата.

На крајот, поради подобрата циркулација која ја овозможува витаминот Е во малите крвни садови на кожата и превенцијата од оксидативните оштетувања на кожното ткиво, тој превенира од оштетувања и сушење на скалпот, што е клучно за здрава коса.

3) Го штити и балансира холестеролот

Главниот проблем со холестеролната молекула се случува кога таа ќе се ,,оштети”, односно ќе оксидира. На тој начин може да нѝ ги предизвика познатите негативни ефекти врз здравјето. Истражувањата велат дека одредени изомери на Е витаминот покажуваат заштитувачко, антиоксидативно дејство во однос на холестеролот. Всушност, витаминот Е поседува способност да ги ,,неутрализира” слободните радикали кои имаат потенцијал да ги оштетуваат холестеролните молекули.

Токоферолните изомери имаат три двојни врски што им овозможува да ја намалат активноста на ензимите (HMG-CoA редуктази), кои се задолжени за контролирањето на синтезата на холестеролот.

Делта и гама-токоферолите го намалуваат нивото на ,,лошиот” холестерол и ја успоруваат прогресијата на артеросклерозата (задебелувањето на артериите), додека преголемите количества алфа-токоферол, можат да го намалат позитивниот ефект на другите два споменати изомери на витаминот Е.

4) Ги балансира хормоните

Витаминот Е игра значајна улога во балансирањето на ендокриниот и нервниот систем, на тој начин природното балансирајќи ги хормоните.

Повеќе околу симпромите на хормонскиот дисбаланс, прочитајте тука.

5) Го подобрува видот

Антиоксидативниот витамин Е го намалува ризикот од макуларната деградација, често нарушување кај возрасните лица, воедно и главна причина за целосното слепило. Сепак, за овој витамин да може да биде ефективен во оваа насока, треба да се внесува во комбинација со исхрана богата со антиоксидативните витамини А, Ц и со минералот цинк.

[Поврзано: Што треба да јадеме за оптимално здравје на очите?]

6) Подобро здравје на мозокот

Истражувањата покажуваат дека витаминот Е, односно неговите антивоспалителни активности, можат да превенираат од Алцхајмер и неколку други форми на деменција, но и да го успорат влошувањето на симптомите.

7) Подобрена физичка издржливост и мускулна сила

Токофелотот може да ги зголеми енергетските нивоа и да го намали нивото на оксидативен стрес во мускулите после тренингот.
Исто така, витаминот Е го намалува заморот во мускулите, преку поттикнувањето подобра циркулација и засилувањето на малите крвни садови (капиларите).

8) Многу важен витамин при бременоста

Еден од најважните витамини во периодот на бременоста, односно клучен за правилен раст и развој на плодот. Ги заштитува клучните масни киселини и го контролира нивото на хронична инфламација.

Затоа, жените треба особено да внимаваат и да внесуваат доволно храна богата со овој витамин во периодот на бременоста. Суплементацијата се користи во консултација со лекарот кој ве води.

Препорачан внес и храна богата со витамин Е

Многумина не се свесни дека она што значи ,,витамин Е” е комбинација од осум компоненти, четири токофероли и четири токотриеноли. Само алфа-токоферолот може да се заджрува во организмот.

Овие изомери (иста молекулска формула, со различни својства) имаат посебни својства и често испитувањата се прават на секој од нив одделно, но за витамин Е може да се смета соединението кое ги содржи сите осум изомери. Уште една причина плус да се внимава на суплементацијата.

Оптималниот внес на витамин Е е важен за сите луѓе, но од особена важност е  најмладите, повозрасните и трудниците да го внесуваат во доволни количества. Препорачаниот дневен внес е 15mg дневно, за возрасни лица (мажи и жени), додека за децата:

1-3 години – 6mg дневно
4-8 години – 7mg дневно
9-13 години – 11mg дневно
{доилки – 19mg дневно}

Околу 1g дневно е максималната граница која телото може да ја толерира, без да дојде до некакви несакани последици. Околу било каква суплементација и нејзиниот квалитет, задолжително зборувајте со вашиот лекар. Можни се одредени негативни ефекти (особено кај луѓето со некакви заболувања) од неправилното земање на овој витамин.

Па како да внесуваме доволно од сите изомери на витаминот Е?

Типичната исхрана на модерниот човек е богата со изомери на витаминот Е, како гама и алфа-токоферол.Токотриенолите е потешко да се внесат преку исхраната, бидејќи се поретко застапени.

Храна богата со витамин E:
(витамин Е во 128g)

• сончоглед – 220% oд Дневните Потреби
• бадеми – 218% од ДП
• лешници – 133% од ДП
• манго – 20% од ДП
• авокадо – 18% од ДП
• тиква – 17% од ДП
• брокули – 12% од ДП
• спанаќ – 10% од ДП
• киви – 6% од ДП
• домати – 4% од ДП

Останата храна богата со овој витамин: збогатени сонголедови масла, ладно цедено маслиново масло, лосос, кикирики, јајца, пченка, ореви, ротквици, ‘фстаци, оригано, пиперки итн.

Недостаток од витамин Е

Иако во минатото се сметаше дека недостатокот е многу редок и најчесто не се случува како резултат на лошата исхрана, со денешната модерна исхрана, многумина не внесуваат доволно од овој витамин (особено од токотриенолите).

Како и да е, сè уште важи ,,правилото” дека луѓето кои имаат недостаток од овој витамин, имаат одредено заболување кое води кон нарушена апсорпција на витаминот Е (нарушено ниво на масти). Како што кажавме тој е маснорастворлив витамин, односно мастите се неговиот ,,транспортер”.  На пример, такви заболување се: Кронова болест, цистична фиброза, најразлични дигестивни заболувања (како воспаленија на цревата), заболувања на панкреасот итн.

Симптомите на недостаток, вклучуваат:

• отежната координација и одење
• болки во мускулите и мускулна слабост
• нарушен вид
• генерално чувство на нерпијатност

Кратки, но важни совети

Храната богата со витамин Е најдобро е да се јаде свежа, без да се готви. Готвената храна има 50-90% помалку витамин Е.
Храната богата со витамин Е треба да е добро затворена, затоа што витаминот Е е чувствителен на кислород.